مدل‌سازي رشد و توسعه شهر اصفهان با استفاده از داده‌هاي سنجش از دور در مدل LCM

جمعيت شهري، به‌ويژه در كشورهاي روبه توسعه به تدريج در حال افزايش است. استفاده بهينه از سرزمين نقش مهمي در برنامه‌ريزي و مديريت رشد شهري دارا مي‌باشد. اين اصل به‌ويژه در راستاي نيل به توسعه پايدار در نواحي شهري از اهميت مضاعف برخوردار است. بهره‌برداري غيراصولي از اراضي نيز رو به گسترش بوده كه موجب تخريب و نابودي منابع طبيعي مي‌شود. مطالعه تغييرات كاربري اراضي و تأثيرات گسترده آن بر محيط‌ زيست و درك چگونگي اين تغييرات چه از نظر الگوي مكاني و چه از نظر كميت آن ضروري است. در اين مقاله، مدل‌سازي تغييرات كاربري اراضي شهر اصفهان با استفاده از سيستم اطلاعات مكاني و در محيط نرم ‌افزار Idrisi انجام گرفت. نقشه‌هاي كاربري اراضي با استفاده از تصاوير لندست مربوط به سال‌هاي 1997، 2008 و 2017 ايجاد و همچنين از نقشه‌هاي 1:25000 براي شناسايي بهتر منطقه، زمين مرجع كردن و تصحيح هندسي تصاوير ماهواره‌اي استفاده گرديد. مدل‌سازي پتانسيل انتقال، به كمك الگوريتم شبكه عصبي پرسپترون (Multi Layer Perceptron) انجام شد. سپس با استفاده از برخي متغيرهاي ديناميك شامل فاصله از مراكز دانشگاهي، فاصله از مراكز صنعتي، فاصله از مناطق مسكوني، فاصله از معابر و نيز مدل رقومي ارتفاعي زمين (Digital Elevation Model) به‌عنوان يك متغير استاتيك ميزان تخصيص تغييرات كاربري‌ها به يكديگر آشكار‌سازي شد. همچنين، به روش زنجيره ماركوف (Markov Chain) پيش‌بيني نقشه كل تغييرات كاربري اراضي در مدل‌سازي تغييرات كاربري اراضي (Land Change Modeler) انجام گرفت. نتايج مدل‌سازي پتانسيل تبديل كاربري‌ها در همه زير مدل‌ها، دقت بالاي 95 درصد را نشان داد. محاسبه صحت مدل پيش‌بيني نيز با استفاده از ضريب كاپا برابر با 9/0 بدست آمد. نتايج از بررسي تغييرات و پيش‌بيني كاربري اراضي گوياي توسعه مناطق شهري اصفهان است. اين تغييرات نشان مي‌دهد كه ديگر كلاس‌هاي كاربري اراضي در حال كاهش است و با توجه به نتايج حاصل از مدل LCM در كل دوره، اراضي شهري از 21239 هكتار در سال 1997 به 23607 هكتار در سال 2017 افزايش يافته است. پيش‌بيني مي‌شود كه اين روند صعودي در آينده نيز ادامه خواهد داشت. مطابق پيش‌بيني مدل زنجيره ماركوف، اراضي شهري اصفهان تا سال 2027 به حدود 24023 هكتار خواهد رسيد.