بررسي تطبيقي مراحل شكل گيري و عوامل پيدايش سازمان وكالت اماميه و سازمان دعوت اسماعيليه

سازمان هاي وكالت اماميه و دعوت اسماعيليه دو نهاد سري بودند كه هركدام با هدف انتشار و استمرار فعاليت هاي عقيدتي،سياسي و تبليغي خود در نواحي متعدد سرزمين هاي اسلامي و در چارچوب برنامه اي منظم و سازمان يافته ، با محوريت امامان و سلسله وكلا و داعيان خود به وجود آمدند.امامان معصوم (عليهم السلام) در عصر حضور براي تسهيل و امكان بهتر ارتباط با شيعيان سازمان وكالت را تشكيل دادند و امامان اسماعيليه نيز با ايجاد سازمان دعوت و بهره گرفتن از داعيان خود كوشش نمودند ارتباط منظم با پيروان خود را فراهم كنند.لازم به ذكر است كه اهميت بررسي تطبيقي اين دوسازمان موجب قضاوت بهتر تاريخي نسبت به سياست ها،اهداف وعملكرد آنان مي شود. پرسش اصلي در اين مقاله اين است كه دو سازمان وكالت و دعوت چه وجوه اشتراك و افتراقي در چگونگي شكل گيري و پيدايش سازماني خود داشته اند؟در پاسخ مي توان گفت،سازمان وكالت اماميه در شرايط خاص تاريخي دوره امام صادق(ع) به بعد بنا به دلايل افزايش تدريجي شيعيان ، سخت گيري روز افزون دولت عباسي ، دشمني ديگر رقبا و مخالفان عقيدتي و سياسي نسبت به آنان ،توسط امامان معصوم شكل گرفت.امامان(عليهم السلام) با اهداف چندگانه سياسي-اجتماعي به هدايت شيعيان ، حفظ ارتباط و صيانت از آنان ، گسترش و تحكيم عقايد شيعه ،احقاق حق اهل بيت و ترويج معارف شيعه كوششي مستمر داشتند.اسماعيليه نيز با تشكيل سازمان دعوت مدعي امامت منصوص اسماعيل و فرزندش محمد بن اسماعيل، به عنوان امام پس از امام صادق(ع) بودند.