شبيه‌سازي و پيش‌بيني رشد و گسترش شهري با استفاده از تكنيك سنجش‌ازدور (نمونه موردي: تربت‌جام سال‌هاي 2000 تا 2019)

شهرنشيني يكي از پيامدهاي انقلاب صنعتي است كه روند توسعه آن را متحول كرده و باعث گسترش مهاجرت ها به شهر شده است. يكي از نتايج اصلي گسترش شهرنشيني در دهه هاي گذشته تغييرات كاربري زمين ها در شهرها و رشد ناموزون آن‌هاست كه اين مسئله، مديريت رشد شهرها را به يكي از مهم‌ترين چالش هاي قرن 21 تبديل كرده است. پژوهش حاضر تغييرات زمين هاي شهر تربت‌جام را طي سال هاي 2000 تا 2019 ارزيابي و سپس اين تغييرات را تا سال 1420 هجري شمسي پيش بيني مي كند و در پايان با استفاده از شاخص توسعه سيماي سرزمين، نوع رشد شهر مشخص مي شود. روش پژوهش توصيفي تحليلي است. براي گردآوري داده ها در اين پژوهش از تصاوير لندست، سنجنده، ETM سال هاي 2000 و 2010 و سنجنده OLI سال 2019 استفاده شده است. پس از طبقه بندي تصاوير در ادامه براي پي بردن به تغييرات صورت گرفته در كاربري اراضي شهر تربت‌جام و پيش بيني تغييرات تا سال 1420 از الگوي زنجيره ماركوف و CA استفاده شده است. نتايج به دست آمده در بازه زماني 2000 و 2010 و 2019 نشان مي دهد كه مساحت تمام كاربري‌هاي منطقه موردمطالعه به جز كاربري اراضي باير روندي افزايشي داشته است؛ به‌طوري‌كه مساحت كاربري شهر از 81198 مترمربع در سال 2000 به 108720 مترمربع در سال 2010 و به 144441 مترمربع در سال 2019 رسيده است. همچنين مساحت اراضي كشاورزي از 207828 مترمربع در سال 2000 به 266265 مترمربع در سال 2010 و به 202941 مترمربع در سال 2019 رسيده است. مساحت اراضي فضاي سبز و باغات از 2007 مترمربع در سال 2000 به 30861 مترمربع در سال 2010 و به 27351 مترمربع در سال 2019 رسيده است. مساحت اراضي باير از 756504 مترمربع در سال 2000 به 659754 مترمربع در سال 2010 و به 690867 مترمربع در سال 2019 رسيده است و اين نشان مي‌دهد مساحت اين اراضي با گذشت زمان كاهش داشته است. همچنين پيش بيني وضعيت چهار طبقه پوشش زمين شامل اراضي شهر، كشاورزي، باير و فضاي سبز و باغات در شهر تربت‌جام در افق ۱۴۰۴ نشان مي دهد مساحت كاربري شهر در افق 1420 افزايش خواهد داشت؛ به‌طوري كه اين كاربري 192.13% دچار تغيير خواهد شد. مساحت كاربري كشاورزي با 71.05% و فضاي سبز و باغات با 53.32% تغييرات روندي كاهشي خواهند داشت و مساحت كاربري باير نيز با 100.87% تغييرات روندي افزايشي خواهد داشت. در پايان با شاخص توسعه چشم‌انداز، نوع رشد شهري مشخص شد. همچنين براساس اين شاخص، نوع رشد شهر تربت‌جام از نوع لبه‌اي است.