بررسي عملكرد بذر در 19 اكوتيپ از سه گونه تخم شربتي (Lallemantia spp.)

جنس لالمنتيا (Lallemantia Fisch. et Mey.) يكي از مهم‌ترين جنس‌هاي دارويي در ايران هست كه به‌دليل اثرات ارزشمند دارويي موردتوجه جامعه انساني ايران قرار گرفته است. مطالعه حاضر با هدف احياء و اهلي‌سازي برخي اكوتيپ‌هاي وحشي گونه‏هاي جنس بالنگو يا تخم شربتي (Lallemantia spp.) انجام‌شد. بذور ۱۹ اكوتيپ وحشي شامل نه اكوتيپ از گونه L. royleana (Benth.) Benth.، پنج اكوتيپ از گونه L. iberica (M.Bieb.) Fisch. C.A. Mey. و پنج اكوتيپ از گونه L. peltata (L.) Fisch. C.A. Mey. از بانك ژن منابع طبيعي ايران تهيه شدند.‌ بذرها در سال زراعي ۱۳۹7 در قالب طرح بلوك‏هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان قزوين كاشته شدند. صفات مورد بررسي شامل وزن خشك كل بوته، عملكرد بذر، ارتفاع گياه، قطر تاج پوشش و صفات فنولوژيكي روز تا گلدهي و روز تا رسيدگي بذر بود. ابتدا تجزيه واريانس بين گونه‌ها و سپس تجزيه واريانس آشيانه‌اي بين اكوتيپ‌هاي داخل هر گونه انجام شد. مقايسه ميانگين صفات مختلف در بين اكوتيپ‌هاي داخل هرگونه به روش توكي انجام شد. در اين مطالعه براساس تجزيه خوشه‌اي و نمودار باي‌پلات، اكوتيپ‌ها در سه خوشه مجزا قرار گرفتند. اكوتيپ‌هاي خوشه يك كه متعلق به L. iberica بود نسبت به اكوتيپ‌هاي دو خوشه ديگر از ميزان عملكرد بذر بيشتري برخوردار بودند. در L. iberica بيشترين وزن بذر متعلق به اكوتيپ آزادشهر (4.5 گرم در بوته) با ميزان توليد 375 كيلوگرم در هكتار برآورد ‌گرديد. در نهايت، اكوتيپ‌هاي برتر از لحاظ عملكرد بذر در كلاس a، شناسايي شدند و در فرآيند تكثير و صدور گواهي محدود بذر قرار گرفتند.