تأثير عصاره اتانولي گياهان آنغوزه (Ferula assa-foetida L.) و به‌ليمو (Aloysia citriodora Ort. et Palav.) بر تلفات و برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيك لارو بيد آرد (Ephestia kuehniella (Lepidoptera: Pyralidae))

تأثيرات كشندگي و فيزيولوژيكي متابوليت‌هاي ثانويه گياهي بر طيف وسيعي از حشرات آفت ثابت شده است. اين تركيب‌ها ضمن داشتن اثر مستقيم بر آفت هدف، براي انسان و محيط زيست كم خطر هستند و اين موضوع سبب مزيت آنها بر تركيب‌هاي شيميايي شده است. در اين تحقيق تأثير كشندگي عصاره‌هاي اتانولي آنغوزه (Ferula assafoetida L. و به‌ليمو (Aloysia citrodora Palau) بر لاروهاي سن سوم Ephestia kuehniella تعيين شد. ميزان مرگ و مير لاروها با افزايش غلظت عصاره‌ها ارتباط مستقيم داشت. فعاليت بعضي آنزيم‌هاي گوارشي لوله گوارش و تغييرات هموسيت‌ها نيز در لاروهاي سن سوم تيمار شده با عصاره‌ها بررسي شد. ابتدا غلظت زيركشنده عصاره‌هاي اتانولي گياهان محاسبه شد. سپس لاروها از غذاي آلوده شده با غلظت كشنده 25% (LC25) عصاره‌ها (ppm40 براي آنغوزه و ppm30 براي به‌ليمو) تغذيه كردند. گروه شاهد شامل لاروهايي بود كه از آرد آلوده با اتانول رقيق شده تغذيه كردند. نتايج نشان داد كه هر دو عصاره سبب كاهش معني‌دار فعاليت آنزيم‌هاي تريپسين و كيموتريپسين شدند. عصاره آنغوزه فعاليت آنزيم‌هاي ليپاز و بتا گلوكوزيداز را نسبت به شاهد به‌شدت كاهش داد ولي تأثير عصاره به‌ليمو بر فعاليت اين دو آنزيم‌ با شاهد در يك گروه آماري قرار گرفت. عصاره‌ها بر فعاليت آنزيم آلفا گلوكوزيداز تأثير چنداني نداشتند. فعاليت ايمني لاروها نيز متأثر از هر دو عصاره‌ با تغييرات تعداد سلول‌هاي خوني تحريك شد. تعداد كل سلول‌ها و گرانولوسيت‌هاي همولنف در تيمار با هر دو عصاره با گذشت 12 ساعت از تغذيه افزايش معني‌داري نشان داد ولي تا زمان 24 ساعت به‌تدريج كاهش يافت اما همچنان از گروه شاهد بالاتر بود. پلاسموتوسيت‌ها در تيمار به‌ليمو پس از 12 ساعت افزايش چشمگيري نشان دادند ولي در مورد تيمار آنغوزه اين افزايش پس از گذشت 24 ساعت بسيار معني‌دار بود. شناخت اثرات متقابل عصاره‌هاي گياهي با خصوصيات فيزيولوژيكي حشره مانند فيزيولوژي سيستم‎هاي گوارش و گردش خون مي‌تواند به امكان‌سنجي استفاده مناسب‌تر از اين عوامل در كنترل آفت هدف منجر شده و در برنامه‌هاي مديريت آفات بكار گرفته شود.