كوهن و گذار از تمايز گردآوري/داوري

در اين نوشتار با مرور مؤلفه‌هاي اصلي فلسفۀ تامس كوهن خواهيم ديد كه او منتقد تمايز ميان مقام گردآوري/داوري در روش‌شناسيِ علم است. دلايل كوهن عبارتند از: 1. موافقان صرفاً به تبيين جايگاه تمايز گردآوري/داوري در بستر آموزشي آن پرداخته‌اند كه بر اساس آن تنها شواهد در جهت داوري يك فرضيۀ مؤثر تلقي مي‌شوند. و در ديگر زمينه‌هاي مهمِ داوري مورد غفلت قرار مي‌گيرد. 2. تمايز دو مقام مبتني بر نگاه ساده‌انگارانه به روند توليد علم است كه صرفاً به بيان نقاط قوت و نه ضعف نظريه‌ها مي‌پردازد. 3. هيچ‌گونه تعيين‌كنندگيِ تجربي در مقام داوري وجود ندارد. 4. در فرآيند توليد علم، جنبه‌هاي توصيفي و تجويزي فرضيه‌ها انفكاك‌ناپذير و درهم‌تنيده‌اند. 5. برخلاف موافقان اين تمايز، واژگان ساختاريافته در مقام داوري، داراي پيامدهاي ثابت و قطعي نيست بلكه، تحت تأثير اصول پيشينِ نسبيت‌شدۀ كانتي، همواره دچار تغيير، تعديل و اصلاح قرار مي‌گيرند. كوهن پس از بيان اين اِشكالات، از سوي موافقان تمايز گردآوري/داوري از چند جهت مورد نقد قرار گرفت: 1. اخذ تعمدي سبك مبهم‌نويسي در آثارش. 2. كاربست رويكرد دُورگونه در ارائۀ فهرستي از معيارهاي معرفتيواقع‌گرايانه و بازگشت دوباره به معيارهاي غيرمعرفتي. 3. خلط ميان «مقام تصميم» و «مقام داوري» و توجه به «علت» به‌جاي «دليل». او براي فرار از اين نقدها به دو نكته اشاره مي‌كند: نخست، فهم نادرست ديدگاه‌هايش توسط اين موافقان. دوم، ارائۀ معيارهايي در جهت حفظ عينيت علم متفاوت با موافقان اين تمايز. هدف اين نوشتار، تحليل، تكميل و نقد انديشه‌هاي كوهن درباره‌ي تمايز گردآوري/داوري است.