كليدواژه :
قرآن , علوم انساني , اسلامي‌سازي , جامعيت , آيت‌الله مصباح يزدي
چكيده فارسي :
موضوع جامعيت و قلمرو موضوعي قرآن، از مهم‌ترين مباحث قرآني است كه از ديرزمان تا امروز در ميان دانشمندان اسلامي و حتي مستشرقان غربي، موضوع بحث و گفت‌وگو بوده است؛ اينكه قلمرو موضوعي قرآن شامل چه مباحث و موضوعاتي مي‌شود؟ آيا فقط مسائل عبادي، ارزشي و اخروي در قرآن مطرح شده است يا آنكه حوزه‌هاي گوناگون زندگي فردي و اجتماعي، دنيايي و آخرتي و حتي مسائل علمي و تخصصي، ازجمله علوم انساني را نيز در بر مي‌گيرد؟ به تعبير ديگر رابطه قرآن و علوم انساني چگونه است؟ آيا مباحث و مسائل علوم انساني رايج در دانشگاه‌ها از قبيل مباحث حقوقي، سياسي، اقتصادي، مديريتي، اجتماعي، و تاريخي، در قرآن بيان شده‌اند يا قرآن هيچ اشارتي به اين مسائل ندارد؟ در پاسخ به اين پرسش‌ها، رويكردهاي مختلفي وجود داشته و دانشمندان اسلامي و غيراسلامي پاسخ‌هاي متفاوتي داده‌اند. در اين نوشتار، ديدگاه علامه مصباح يزدي درباره جامعيت قرآن و رابطه آن با علوم انساني بررسي شده است. ايشان بر اين باور است كه رابطه قرآن و علوم انساني، رابطه عموم و خصوص من‌وجه است و بسياري از اصول و كليات علوم انساني در قرآن وجود دارند و با مراجعه به قرآن و استنباط و استخراج اين اصول، مي‌توان علوم انساني مبتني بر قرآن، تدوين و توليد، يا علوم انساني كنوني را تهذيب و اصلاح كرد. درباره اسلامي‌سازي علوم انساني مبتني بر قرآن و منابع ديني، رويكردهاي متعددي وجود دارند، مانند: رويكرد «استنباطي –استخراجي»، «تهذيبي -تكميلي»، «تأسيسي» و... كه علامه مصباح بر رويكرد «استنباطي- استخراجي» و «تنقيحي- تكميلي» تأكيد مي‌ورزد.
چكيده لاتين :
The issue of the comprehensiveness and the realm of the Qur'an is one of the
most important Qur'anic discussions which has been the subject of discussion
among Islamic scholars and even orientalists from the ancient time to today.
What topics and discussions do the realm of the Qur'an contain? Are only
matters of worship, value, and worship presented in the Qur'an, or are there
different areas of personal and social life, worldly and afterlife, and even
scientific and specialized issues, including the humanities presented in it? In
other words, what is the relationship between the Qur'an and the human
sciences? Are topics and issues of common humanities, such as legal, political,
economic, managerial, social, and historical issues, expressed in the Qur'an, or
does the Quran have nothing to do with these issues? In response to these
questions, there are different approaches and different Islamic and non-Islamic
scholars have given different answers. In this article, the viewpoint of Allameh
Mesbah Yazdi on the comprehensiveness of the Quran and its relationship with
the humanities has been examined. He believes that the relationship between
the Qur'an and the human sciences is public and private, and there are many
principles and generalities of the human sciences in the Quran. By referring to
the Qur'an and deducing and extracting these principles, it is possible to refine
and correct the current human sciences. There are many approaches to
Islamicization of the Qur'anic humanities and religious sources. For example:
"deductive-exhausting", "generalized reciprocity", "institutionalization," and ...
Allameh Mesbah emphasizes the "deduction-extraction" and "partialcomplementary"
approaches.
