فراتحليل عوامل اجتماعي مرتبط با حفظ محيط‌زيست با تاكيد بر نقش منطقه جغرافيايي در ايران

آنچه كه امروزه محققان اجتماعي به آن اذعان دارند اين است كه مسايل محيط‌زيستي و حفظ محيط‌زيست عميقا مفهومي اجتماعي و فرهنگي است. هدف از پژوهش حاضر، به كارگيري روش فراتحليل به منظور تحليل و تركيب نتايج مطالعات صورت گرفته پيرامون ارتباط ميان عوامل اجتماعي و حفظ محيط‌زيست است. به منظور انجام فراتحليل حاضر، 20 پژوهش مرتبط كه در طي سال‌‌هاي 1396ـ1390 و با هدف بررسي ارتباط ميان عوامل اجتماعي و حفظ محيط‌زيست انجام و در مجلات علمي پژوهشي به چاپ رسيده بودند، انتخاب شدند. پژوهش‌‌هاي منتخب به روش پيمايشي و با به كارگيري ابزار پيمايش در جوامع آماري متفاوت و بر حسب سنجه‌‌هاي پايا به انجام رسيده‌‌اند. در گام نخست ارزيابي پژوهش‌‌هاي منتخب، فرضيه‌هاي همگني و خطاي انتشار، مورد بررسي قرار گرفتند. يافته‌‌ها حكايت از ناهمگني اندازه اثر و عدم سوگيري انتشار مطالعات مورد بررسي داشت. در مرحله دوم، ضريب اندازه اثر و نقش تعديل‌‌كنندگي متغير منطقه جغرافيايي با به كارگيري نسخه دوم نرم افزار CMA مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته‌‌ها نشان دادند اندازه اثر يا ضريب تاثير عوامل اجتماعي بر حفظ محيط‌زيست معادل 0.338 است كه بر حسب نظام تفسيري كوهن، اين ميزان، تاثيري در حد متوسط رو به بالا ارزيابي مي‌‌شود. همچنين با در نظر گرفتن منطقه جغرافيايي به عنوان متغير تعديل‌‌كننده، اين ضريب براي منطقه جغرافيايي مركز اندازه اثر در مدل تصادفي 0.489، در منطقه جغرافيايي تهران 0.337، منطقه جغرافيايي جنوب 0.226، منطقه جغرافيايي شمال 0.356، منطقه جغرافيايي شرق 0.760 و منطقه جغرافيايي غرب 0.201 است كه هر شش منطقه جغرافيايي در سطح 0.001 معنادار مي‌‌باشد. هم‌‌چنين به ‌‌طوركلي اندازه اثر در هر يك از هر شش منطقه جغرافيايي 0.301 است. با توجه به يافته‌‌هاي به دست آمده مي‌‌توان چنين نتيجه‌‌گيري كرد كه در كل عوامل اجتماعي كه در پژوهش‌‌هاي مورد بررسي شامل، متغيرهاي مستقل متعددي از جمله سبك زندگي، سرمايه فرهنگي، قانون‌‌گرايي، شبكه‌‌هاي اجتماعي، سرمايه اجتماعي، جامعه‌‌پذيري، دينداري و... داراي تاثيري در حد متوسط رو به بالا بر حفظ محيط‌زيست بوده و از طرف ديگر با توجه به ضرايب به دست آمده در متغير تعديل‌كننده براي هر يك از مناطق جغرافيايي نشان‌دهنده اين امر است كه ميزان گرايش به حفظ محيط‌زيست در هر يك از مناطق فوق متفاوت بوده به گونه‌‌اي كه هر چه ميزان شكنندگي محيط بالاتر باشد، ميزان تاثير عوامل اجتماعي در حفظ آن محيط پر رنگ‌‌تر خواهد بود.