بررسي پايداري عملكرد ژنوتيپ‌هاي گندم نان بر اساس‌ روش‌هاي تك‌متغيره پارامتري و مدل AMMI

به‌منظور تعيين پايداري عملكرد 23 ژنوتيپ گندم نان به‌همراه دو رقم شاهد پيشتاز و پيشگام، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار طي سه سال زراعي (97-1394) در مزرعه تحقيقاتي پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه رازي كرمانشاه انجام شد. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه اثر محيط، ژنوتيپ و برهم‌كنش ژنوتيپ در محيط در سطح احتمال 1 درصد براي صفت عملكرد دانه معني‌دار بود. جهت ارزيابي پايداري از آماره‌هاي واريانس محيطي، ضريب تغييرات، اكووالانس ريك، واريانس پايداري شوكلا، شيب‌خط رگرسيون، انحراف از رگرسيون، آماره‌هاي پلاستد و پترسون و روش AMMI استفاده شد. بر اساس نتايج حاصل از تجزيه واريانس AMMI سه مؤلفه اصلي اول در سطح احتمال 1 درصد معني‌دار بودند. اين سه مؤلفه در مجموع 85.7 درصد از مجموع مربعات برهم‌كنش‌ها را توجيه نمودند. هم‌چنين جهت استفاده هم‌زمان از اطلاعات حاصل از مؤلفه‌هاي AMMI از ارزش پايداري امي ASV استفاده شد. بر اساس شاخص ASV، ژنوتيپ‌هاي پيشتاز، Wc-4958 و پيشگام با كمترين مقدار ASV به‌عنوان پايدارترين ژنوتيپ‌ها شناخته شدند. ژنوتيپ‌هاي Wc-4987، Wc-47615، Wc-47399 و Wc-47638 با بيشترين فاصله از مركز باي‌پلات ناپايدارترين ژنوتيپ‌ها بودند. رقم پيشتاز به‌دليل داشتن رتبه اول از نظر پارامترهاي مورد بررسي و نيز خاصيت نانوايي مناسب و مقاومت به خشكي مطلوب، به‌عنوان پايدارترين ژنوتيپ قابل معرفي مي‌باشد. در مجموع، با توجه به تغييرات اقليمي در كشور به‌ويژه در شرايط ديم، بر پايه آماره‌هاي مورد بررسي و باي‌پلات حاصل از تجزيه امي مي‌توان لاينWc-4958 را در كنار دو رقم پيشتاز و پيشگام، به‌عنوان ژنوتيپ‌هايي پايدار و سازگار براي شرايط ديم منطقه مورد بررسي پيشنهاد نمود.