تأثير كلشي سين بر القاء پلي پلوئيدي وخصوصيات مورفوفيزيولوژيكي جمعيت زنيان (Carum copticum L.) منطقه جغرافيايي سيستان

زنيان، متعلق به تيره خانواده چتريان، اسانس آن حاوي تيمول، پاراسيمن، آلفا پينن، كارواكرول است و داراي خاصيت ضد ميكروبي و قارچ كشي است. القاء پلي‌پلوئيدي با استفاده از مواد شيميايي جهش‌زا به عنوان يكي از روش‌هاي اصلاح گياهان دارويي جهت افزايش ميزان توليد متابوليت‌هاي ثانويه آنها مورد استفاده مي گيرد. جهت بررسي اثرات القاء پلي پلوئيدي جمعيت زنيان سيستان آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با استفاده از غلظت هاي مختلف كلشي سين (0/2، 0/5، 0/75 و ۱ گرم در ليتر) و مدت زمان اعمال تيمار (۶، ۱۲ و ۱۸ ساعت) انجام شد. پس از پلي پلوئيد كردن و تعيين بهترين غلظت و زمان اعمال تيمار كلشي سين، گياهان تتراپلوئيد به همراه شاهد كشت شدند و برخي صفات مورفولوژيك، فيزيولوژيك و بيوشيميايي گياهان تتراپلوئيد شده و گياهان شاهد مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه غلظت 0/5 گرم در ليتر و مدت زمان ۶ ساعت، بهترين تيمار جهت القاء پلوئيدي در گياه زنيان بود. تعداد كروموزوم هاي گياهان ديپلوئيد برابر با ۱۸ عدد و در گياهان تتراپلوئيد برابر با ۳۶ عدد بود بنابراين مي‌توان بيان كرد كه كلشي سين به‌طور مؤثري قابليت القاء پلي پلوئيدي در گياه زنيان را دارد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه القاء تتراپلوئيدي بر صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد گل، تعداد شاخه جانبي، قطر ريشه، وزن تر، كلروفيل a و b، كارتنوئيد، پراكسيداز، كاتالاز، پروتئين كل و فلاونوئيد معني‌دار بود و گياهان تتراپلوئيد (تيمار شده) از نظر صفات فيزيولوژي (كلروفيل a، آنتوسيانين، آسكوربات پراكسيداز، كاتالاز ،فنل و كارتنوييد) و مورفولوژي (تعداد شاخه جانبي، ارتفاع گياه، تعداد برگ، طول و عرض برگ و وزن تر و خشك) نسبت به گياهان شاهد برتري داشتند. با توجه با نتايج حاصله از اين تحقيق پيشنهاد مي شود كه اين روش اصلاحي به عنوان روشي مناسب مي تواند براي گياه زنيان مورد استفاده قرار گيرد.