از حماسه به رمانس گونه‌شناسي داستان‌ عشقي-قهرماني بر پايۀ بهرام‌نامه‌ها

داستان عشقي-قهرماني يكي از انواع ادبي فارسي است كه از جهاتي با داستان پهلواني و از جهاتي با داستان عاشقانه مشابهت هايي دارد، اما تفاوت هايي كه در اين ميان هست، باعث تمايز آن با اين دو نوع مشابه مي شود. در ادبيات غرب از دو نوع داستان عاشقانه و داستان عشقيقهرماني، با عنوان مشترك «رمانس» (داستان عشقي) ياد مي شود. «بهرام نامه» ها را كه روايت گر داستان زندگي بهرام گورند، از مصاديق نوع ادبي رمانس در ادبيات فارسي دانسته اند. در اين ميان، بعضي اين منظومه ها را در زمرۀ داستان هاي عاشقانه محسوب كرده اند. هدف اين مقاله اثبات «عشقيقهرماني» بودن اين داستان و نيز شناخت ساختار روايي نوع ادبي «داستان عشقيقهرماني» و يافتن وجوه تشابه و تمايز آن با دو نوع مشابه است. براي اين منظور از ريخت شناسي، كه يكي از ابزارهاي دانش گونه شناسي در شناخت انواع ادبيِ روايي است، بهره گرفته شده است. در اين مقاله ابتدا با ريخت شناسي پنج بهرام نامۀ مشهور و موجود ادبيات فارسي (هفت پيكر نظامي، هشت بهشت اميرخسرو، هفت اختر عبدي بيك شيرازي، بهرام نامۀ روح الامين شهرستاني و هفت منظر هاتفي) خويشكاري ها، شخصيت ها و الگوهاي روايي اين داستان، به عنوان يكي از مصاديق داستان عشقيقهرماني شناسايي شده اند و در پايان بر همين اساس، وجوه تشابه و تمايز داستان عشقيقهرماني با داستان پهلواني و داستان عاشقانه بيان شده است.