اثرات بالقوه قيمت‌گذاري و سهميه‌بندي آب بر بهره‌وري آب و مصرف نهاده‌هاي كشاورزي در استان كهگيلويه بويراحمد

آب يك نهاده كمياب است كه در فعاليت هاي كشاورزي به ويژه در مناطق خشك اهميت فراواني دارد؛ بنابراين، استفاده بهينه از منابع محدود آب به ويژه در كشاورزي از اهميت بسزايي برخوردار است. به همين منظور، پژوهشي با هدف بررسي روش هاي قيمت گذاري و سهميه بندي آب (كاهش حجم آب در دسترس) در زيربخش هاي زراعت و باغباني استان كهگيلويه و بويراحمد با استفاده از رهيافت برنامه ريزي رياضي مثبت (PMp ) انجام شد. در اين پژوهش الگوي كشت موجود در منطقه و سياست هاي قيمت گذاري و سهميه بندي آب در قالب هفت سناريو شامل: (بدون سهميه بندي آب و بدون قيمت گذاري آب)، (بدون سهميه بندي+10% افزايش قيمت)، (بدون سهميه بندي+20% افزايش قيمت)، (بدون سهميه بندي+ 30% افزايش قيمت)،(10% كاهش سهميه و بدون قيمت گذاري)، (20% كاهش سهميه و بدون قيمت گذاري)، (30% كاهش سهميه وبدون قيمت گذاري) بررسي شد. نتايج نشان داد كه سطح زير كشت گندم آبي از 28530 هكتار در الگوي پايه به 23004 هكتار در سناريو كاهش30% سهميه آب كاهش يافت. همچنين ميزان سطح زير كشت جو آبي در سطوح كاهش 10%، 20%و 30% سهميه، به ترتيب 1%، 5% و 13% كاهش يافت. سطح زير كشت ذرت دانه اي در الگوي پايه 1921 هكتار بود كه در سناريوهاي 10%، 20% و 30% سهميه بندي به ترتيب  6.2%، 7% و 22.4% كاهش يافت. با اين وجود سطح زير كشت گندم ديم با كاهش سهميه آب، به ميزان يك درصد افزايش يافت. نتايج مربوط به تأثير سناريوهاي مختلف بر مصرف نهاده ها نشان داد كه در سناريو  (10 درصد كاهش سهميه آب) ميزان مصرف كود، هزينه نيروي كار نسبت به سناريو فعلي تغييري نداشت.. نتايج در بخش زراعت نشان داد كه تمام سناريوهاي مربوط به افزايش قيمت آب و يا كاهش سهميه آب، سطح زير كشت و مصرف آب محصولات آب‌بر كاهش و سطح زير كشت محصولات ديم افزايش يافت. به علاوه نتايج گوياي كاهش بازده ناخالص فعاليت هاي كشاورزي مي باشد كه خود منجر به كاهش سطح فعاليت هاي كشاورزي در منطقه مي شود و اين موضوع تبعات اجتماعي و اقتصادي بر شرايط كشاورزي منطقه دارد. با تشديد محدوديت هاي آبي (افزايش قيمت و كاهش سهميه) مقدار آب مصرفي براي باغات استان نيز كاهش يافت. به طور كلي به نظر مي رسد كه افزايش قيمت آب، كاهش سهميه آب و نيز تركيب اين دو سناريو مي تواند سبب كاهش اتلاف آب در فعاليت هاي كشاورزي شود.