تشيّع پساصدام و پايان سندرم حسرت جغرافياي مقدس در تشيّع؛ جامعهٔ شيعي به‌مثابه جامعه‌اي در فراغ

نظام‌هاي ديني در بسترهاي جغرافيايي گسترش پيدا مي‌كنند و از اين طريق صورت‌بندي‌هاي تاريخي و جغرافيايي خاص خودشان را شكل مي‌دهند. به‌طور عمده، درك و تحليل‌هاي موجود از صورت‌بندي تشيّع، حول محور زماني و تحوّلات تاريخي آن است. نگارنده در اين مقاله تلاش كرده است تا به اين وجه از صورت‌بندي هويت شيعي با تأكيد بر تحوّلات اخير،‌ بالاخص فروپاشي صدام و آزاد شدن زيارت كربلا و ساير شهرهاي مقدس شيعي در عراق، به نسبت جغرافياي ارض مقدس در فرهنگ شيعي و تحوّل اخير آن بپردازد. داده‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد كه تشيّع هميشه در حسرت زيارت ارض مقدس خودش يعني كربلا قرار داشته و اين مسئله به‌طور نمادين به بخشي بنيادي از هويت و قلب ايماني شيعيان در اقصي‌نقاط جهان بدل شده است. مهمترين پيامد دسترسي آزادانه به عتبات عاليات، تغيير بنيادي اين صورت‌بندي، محوريت ارض مقدس و پايان اين سندرم تاريخي حسرت ارض مقدس و آرزوي زيارت بوده است.