واكاوي تطبيقي مسئله معاد از ديدگاه شيخ صدوق و سيد مرتضي

Shaikh Saduq and Sayyid Murtada on Resurrection (A Comparative examination

مساله معاد به عنوان يكي از اصول اعتقادي شيعه در مقايسه با مباحث ديگر در فلسفه و كلام اسلامي و نقش آن در چگونگي زندگي پسادنيوي و سرانجام انسان پس از مرگ، اهميت زيادي در ميان دانشمندان علوم اسلامي دارد. در اين پژوهش تلاش شده است، شناخت معاد و چگونگي جاودانگي انسان از ديدگاه دو متكلم برجسته شيعه؛ شيخ صدوق و سيد مرتضي مورد بررسي قرار گيرد. روش پژوهش توصيفي- تحليلي به صورت كتابخانه اي با بررسي اسناد و مدارك معتبر، و هدف از انجام آن تبيين انديشه هاي كلامي و واكاوي و تامل بيشتر، درباره ي حقيقت معاد از ديدگاه شيخ صدوق و سيد مرتضي است. نتايج پژوهش نشان مي دهد، شيخ صدوق و سيد مرتضي هر دو اصل معاد را پذيرفته اند اما شيخ صدوق با پذيرش ساحتي غير مادي در انسان و تجرد نفس، به جسماني نبودن روح معتقد است. از نظر وي نفس همان روح مايه حيات است و يكي از نكات مهم در انديشه صدوق، اشاره او به صاحب ادراك بودن روح مستقل، پس از مفارقت از بدن است، ليكن سيد مرتضي برخلاف شيخ صدوق ديدگاهي مادي انگارانه از انسان دارد و اصل وجود نفس را نمي پذيرد و بين نفس و روح تفاوت قايل است.

As one topic of religious doctrines and in comparison to other issues of Islamic philosophy and theology, resurrection has a great significance for Muslim scholars to man’s fate in the life to come. In what follows, the authors have tried to study Shaikh Saduq and Sayyid Murtada's views (the two celebrated Shiite theologians) on eschatology and the how eternity of men in the afterlife. The method is descriptiveanalytic and reference to library. The outcomes suggest that both theologians have embraced the very principle of resurrection, thought Shaikh Saduq assuming an immaterial dimension of man has believed in the incorporeality of man’s soul. He argues that man’s mind is the same as his soul as the source of his life. One important point in his thought is his mention of awareness and perception of the independent soul after its separation from the body. On the contrary, Sayyid Murtada holds a materialistic view on man repudiating the very being of mind and differentiating between mind and soul.