بررسي تطبيقي آراء اماميه در فقه الحديث « اعرفوا الله بالله »

No Title

انديشمندان اسلامي با برهان هاي متعددي به شناخت حق تعالي مي پردازند. در اين ميان، آيات و رواياتي بر اين براهين دلالت مي كنند. از جمله احاديثي كه بر اثبات وجود واجب تعالي گواهي مي دهد، روايت «اعرفوا الله بالله» است. اگرچه صحت سندي اين روايت قابل خدشه است؛ اما بر اساس قراين، متن آن همچنان مورد پذيرش است و مي توان به آن اعتماد كرد و در عين حال وجود احاديث و ادعيه هم مضمون بر استواري دوچندان آن مي افزايد. افزون بر اين، از ديرباز متكلمان، فلاسفه و عرفاي شيعه به اين حديث توجه نموده و براي راه هاي مختلف خداشناسي از آن بهره گرفته اند. به طور كلي با تامل در تبيين هاي انديشمندان، ديدگاه هاي آنان را در چندين محور مي توان دسته بندي كرد كه عبارتند از: شناخت خدا از راه زدودن صفات نقص مخلوقات؛ شناخت حصولي خداوند؛ شناخت به واسطه راه هاي سامان يافته از جانب خدا؛ شناخت خدا در پرتو قرب الهي؛ شناخت خدا به واسطه حقيقت وجودي مخلوقات؛ شناخت حضوري خدا پس از گذر از حقيقت وجودي مخلوقات؛ شناخت خدا مبتني بر برهان صديقين. در اين ميان، سه ديدگاه پاياني با توجه به لايه هاي معنايي حديث و وجود برخي شواهد روايي و عقلي، دقيق تر هستند. هرچند با در نظر گرفتن قراين متني حديث و استظهارات عرفي، ديدگاه ناظر به شناخت خدا مبتني بر برهان صديقين، با توجه به تقرير «وجود واجب به عنوان نخستين مسيله فلسفه» صحيح تر است. تطبيق روايت با برهان لمي نيز در مرتبه نازل تر از تقرير فوق قرار دارد كه نحوه شناخت خدا با خدا را تبيين مي كند.

No abstract