نسبت روشنگري نزد كانت و فوكو و پويايي فقه شيعه در دوران غيبت

كانت به مسئله «روشنگري» توجه و آن را واكاوي مي‌كند و در ضمن آن گونه‌اي «عقل ورزي» را مجاز مي‌شمارد؛ به عبارتي جنبش روشنگري را ملائم و همنوا با نحوه‌اي از «عقل ورزي» قلمداد مي‌نمايد. سال‌ها بعد فوكو تفسير خاصي از «روشنگري» نزد كانت ارائه مي‌دهد و روشنگري را به مثابه استمرار يك «سنت انتقادي» و «هستي شناسي زمانِ حال» فراوري مي‌نمايد. از طرفي فقه شيعه به‌ويژه در دوران غيبت حائز دستگاه عقلانيت مختص به خود است كه موجب پويايي اين جريان فكري ديني در مواجهه با «مسائل مستحدثه» و جديد گرديده است. در اين مقاله برآنيم در ابتدا ويژگي‌هاي «عقل ورزي» در جنبش «روشنگري» نزد كانت و فوكو تبيين شود و پس از آن به مختصات فقه شيعه و نحوه «عقل ورزي» اين جريان فكري ديني در دوران غيبت خواهيم پرداخت و در ادامه «عقلانيت» موجود در سنّت «روشنگري» نزد كانت و فوكو با رويكرد عقل گرايانه‌اي كه در سنّت فقه اماميّه موجود است، مقايسه مي‌شود و نقاط اشتراك و افتراق اين دو گونه عقل گرايي تبيين مي‌گردد و در پايان به برخي وجوه برتري عقلانيت در دستگاه فكري ديني فقه اماميه بر عقلانيتِ جنبش «روشنگري» نزد كانت و فوكو اشاره مي‌شود.