اقليم، جغرافيا و مخاطرات طبيعي در سازه‌هاي باستاني مطالعه موردي مدرسه غياثيه خر گرد و مقايسه آن با بناي سلطانيه

مدرسه غياثية خر گرد در شهرستان خواف، شامل يك صحن بوده كه چهار ايوان و حجره‌هايي در دو طبقه آن را احاطه كرده است. اين بنا تقريباً 100 سال بعد از بناي سلطانيه و در سال‌هاي پاياني زندگي شاهرخ پسر تيمور (850 ه./1447 م) به اتمام رسيد. بناي سلطانيه، بلندترين گنبد آجري جهان و بزرگ‌ترين بناي آرامگاهي دوران اسلامي در ايران است. هر دوي اين سازه‌ها در مسير جريانات جوي حاصل شده از عوارض جغرافيايي منطقه‌ي خود قرارگرفته‌اند كه به‌عنوان مناطق مهم بادخيز كشور به شمار مي‌آيند. در پژوهش حاضر ما قصد داريم تا آسيب‌ها و فرسايش‌هاي ناشي از وزش بادهاي مخرب و همچنين شرايط جغرافيايي و اقليمي بر روي اين دو سازه را شناسايي كرده و به ارائه يك راهكار مناسب در اين زمينه بپردازيم. روش تحقيق به‌كاررفته در اين مقاله به‌صورت تحليلي و توصيفي همراه با مطالعات آزمايشگاهي و كتابخانه‌اي بوده و همچنين روش و ابزار مورد استفاده در پژوهش؛ بررسي اسناد و مدارك مكتوب، مطالعات ميداني و آزمايشگاهي است. نتايج بررسي‌ها حاكي از آن است كه انجام آزمايش‌هاي مربوط به تأثيرات دما، رطوبت و باد بر روي مصالح مدرسه غياثيه و همچنين مقايسه اين نتايج با اطلاعات كسب‌شده در ارتباط با سلطانيه، تأثير اقليم و جغرافيا را در فرسايش اين دو بنا به خوبي نشان مي‌دهد. موقعيت‌هاي مشترك مكاني تخريب در اين دو بنا و عملكرد يكسان مصالح در هر يك از آن‌ها موضوع بحث اقليم و جغرافيا را بر ايجاد اين آسيب‌ديدگي‌ها و فرسودگي‌ها، بيش‌ازپيش تائيد مي‌نمايد.