تحليل و سنجش ارتباط تنوع‎ بخشي اقتصادي با تغييرات سطح تاب‎آوري نواحي روستايي. مطالعۀ موردي: شهرستان‌هاي مريوان و سروآباد استان كردستان

امروزه در عرصۀ برنامه‎ريزي روستايي به جاي تمركز بر روي آسيب‌پذيري روستايي، بر تاب‌آور نمودن آن‌ها به عنوان راهكاري پيشگيرانه و مقابله‌گرانه با بحران‌ها تاكيد مي‌گردد. در اين راستا نيز يكي از اقدامات مؤثر با توجه به ضعف‌هاي اقتصادي و نقش آن در آسيب‌پذيري بالاي نواحي روستايي، متنوع‌سازي اقتصاد روستاهاست تا بدين ترتيب عوامل و زمينه‌هاي آسيب‌زا حذف گردند. بدين منظور، در اين پژوهش كاربردي، نقش تنوع‎بخشي به اقتصاد نواحي روستايي شهرستان‌هاي سروآباد و مريوان در استان كردستان بر روي بهبود سطح تاب‌آوري آنها مورد مطالعه قرار گرفته است. جمع‌آوري اطلاعات در بخش نظري، با منابع اسنادي و در بخش ميداني، پيمايشي؛ مبتني بر توزيع پرسش‌نامه و مصاحبه با مردم محلي است. جامعۀ آماري اين پژوهش، روستاهايي از دهستان‌هاي خاووميرآباد و زريبار در شهرستان مريوان و دهستان‌هاي اورامان و دزلي در شهرستان سروآباد هستند كه فعاليت‌هاي متنوع اقتصادي در روستاهاي خود دارند. تعداد سرپرستان خانوار روستاهاي نمونه كه به روش قرعه‎كشي تعيين گرديدند 3358 خانوار بوده كه با اعمال فرمول كوكران 260 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه تعيين و پرسشنامه‌ها به صورت تصادفي ساده در ميان آنها توزيع گرديد. تجزيه و تحليل داده‌هاي گردآوري‌شده با استفاده از آزمون‌هاي آمار استنباطي(خي‌دو، تي‌تك نمونه‌اي، ويلكاكسون و تحليل مسير) نشان داد كه در مجموع، تنوع اقتصادي موجود در منطقه توانسته است در سطح معني‌داري 0.001 و با ميانگين برابر45/3، موجب بهبود و ارتقاي سطح تاب‌آوري روستاهاي مورد مطالعه گردد. در اين ميان، بُعد تاب‌آوري اقتصادي با ميانگين محاسبه‌شده برابر 3/44، بُعد اجتماعي با ميانگين برابر3/45 و بُعد تاب‌آوري محيطي – كالبدي با ميانگين 3/42 بهبود يافته‌اند كه بُعد تاب‌آوري اقتصادي با باركلي 442/ داراي بيشترين تاثير در بهبود سطح تاب‌آوري روستاهاي مورد مطالعه بوده است؛ همچنين، ميانگين آسيب‌پذيري مردم محلي در برابر بحران‌هاي طبيعي و انساني وارده بر معيشت‌شان از ميانگين نامطلوب 2/74 دورۀ قبل به ميانگين رضايت‌بخش 3/58 در دورۀ بعد از تنوع اقتصادي در منطقه كاهش يافته است.