تحليل تأويل‌هاي نمادمحور در سروده‌هاي عطّار

پيشينۀ ادبيات عرفاني فارسي، چشم‌اندازهايي زيبا فراروي ما قرار مي‌دهد؛ به‌ويژه هنگامي كه با قرآن و حديث پيوند مي‌خورد. نويسندگان و شاعران عارف‌مسلك، نه‌تنها بر بهره‌برداري متعارف از اين دو منبع اصلي اسلام تأكيد داشته و به آن سفارش كرده‌اند، بلكه با نگاه خاص و هنري خويش، موجب ترغيب ديگران به استفاده از اين منابع شده‌اند. عطّار نيشابوري از اين زمره است. او در سروده‌هاي خود هنگام مواجهه با آيات و روايات، افزون بر نگاه متعارف، گاه نگاهي تأويلي و بلاغت‌محور دارد. اين پژوهش بر آن است كه با روشي توصيفي-تحليلي، نمونه‌هايي از تأويل‌هاي بلاغي و نمادمحور او را معرّفي كند. يافته‌ها نشان مي‌دهند در شعر عطّار، برخي از نمادها از جمله قبله، آيۀ نور، داستان ابراهيم و مبارزه با نمرود، ذبح ‌كردن اسماعيل، فرعون و قارون، جلوه‌اي منحصر به فرد دارند كه اين حاكي از توجه خاصّ او به تاريخ انبياست. همچنين مشاهده شده است كه گاهي عطّار در تأويل‌هاي خود، ميان نمادهاي اساطيري و عرفان پيوند مي‌زند تا انديشه‌هاي عرفاني خويش را عرضه كند. همچنين گاه خردمندان ديوانه، سخنگويان او براي اعتراض به نابساماني‌هاي جامعه مي‌شوند.