بررسي تطبيقي جريان اشتدادي تحقق خارجي دو نظريه ي «خلافت» و «ولايت فقيه»

نظريه خلافت ميان اهل سنت واجد محور مشترك با نظريه ولايت فقيه است. از اين رومباني نظريه ولايت فقيه نيز در آثار متكلمين متقدم وجود داشته است در حالي كه شكل ابتدايي آن در مقام عينيت، قرن ها بعد از غيبت صغري رخ داده است. اين تئوري درگام اوليه بروز تاريخي خود با سه ديدگاه فقاهتي: ممنوعيت تعامل با نهاد دولت، مشاركت سياسي در مواقع اضطراري و اباحه همكاري با حاكميت بدليل مصالح عمومي مواجه گرديد كه رويكرد سوم به دلايلي مورد اقبال صفويان قرار گرفت و گام به گام به تحقق خارجي ولايت فقيه انجاميد. فقها بعد از دوره همكاري با سلطنت هاي شيعي، وارد مرحله نظارت بر قدرت و كنترل حكومت و سلاطين با استفاده از روشهاي معمول در دنيا مثل تدوين قانون اساسي و تشكيل مجلس شدند اما نظارت نيز نتيجه مطلوب را نداشت؛ پس از آن، حكومت مستقيم فقها به منصه ظهور رسيد. اين پژوهش با روش اسنادي – تحليلي در صدد بررسي سير تحقق خارجي اصل خلافت و اصل ولايت فقيه است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد تكوين نظريه ولايت فقيه گام به گام در حال تقويت بوده و در عينيت جامعه با رفع خفقان فكري شيعيان و تشكيل حكومت ها ي شيعي قابليت ارائه و نهايتا تحقق حداكثري يافت. اما تئوري خلافت كه تحقق عيني خود را با قوت از خلافت خلفاي راشدين آغاز كرد در ظهور اجتماعي خود كم كم رو به ضعف گذارد بطوري كه جاي خود را به سلطنت داد و هم اكنون متروك گرديده است.

No abstract