تناسبات حكم و موضوع و نقش آن در فهم ادله

هر حكمي كه در لسان شارع مقدس بر موضوعي بار شده است با دقت در آن، پي به مناسبت يا مناسباتي بين حكم و موضوع برده مي‌شود و همين مناسبات سبب مي‌شود تا در برخي مواقع ظهور جديدي براي كلام شكل گيرد. به عبارتي متفاهم عرفي از دليل، معنايي عام‌تر يا خاص‌تر از معناي مذكور در كلام شود. هدف و ضرورت اين تحقيق به جهت بسيار پركاربردبودن آن در فقه است و ممكن است سبب بازشدن دريچه‌اي جديد براي استنباط احكام شود، چراكه فهم صحيح و دقيق هر قضيه و جمله، به اموري وابسته است. از جمله اين امور كشف مناسبت حكم و موضوع و تشخصيص صحيح و سقيم آن‌هاست. تناسبات حكم و موضوع قرائن متصل يا منفصل از كلام مي‌باشند؛ درنتيجه يا مانع از ظهور كلام شده يا كاشف از مراد جدي‌اند. نمي‌توان براي اين مناسبات ضابطه واحدي بيان كرد _ جز اين‌كه بايد مطابق فهم عرف باشد _ بلكه به حسب موارد مختلف، طرق متعددي براي كشف آن‌ها وجود دارد. همچنين ثمرات متعددي بر مناسبات حكم و موضوع مترتب مي‌شود كه اهم آن‌ها، توسعه يا تضييق در حكم يا موضوع مي‌باشد.

No abstract