جايگاه عقل در اثبات اصل برائت (با نگاهي به آراء محقق اردبيلي)

يكي از ادله اصوليون در مسير استنباط احكام شرعي، حكم عقل مي باشد.جايگاه اين دليل در مباحث اصول عمليه بسيار بارزتر از ساير موارد مي باشد. چه اينكه مناط حجيت برخي از اين اصول صرفاً دليل عقلي مي باشد. مانند اصل تخيير و در برخي از اصول، نظير برائت هر جا دليل عقل به عنوان مناط اصل برائت باشد، دليل شرعي به عنوان ارشاد به حكم عقلي مطرح مي شود. بررسي آراء محقق اردبيلي در زمنيه اصل برائت ما را به اين نتيجه مي رساند كه ايشان تفكيك بين برائت شرعي و عقلي را پذيرفته اند و با توجه به اينكه دليل اصلي در حجيت برائت را عقل مي دانند،هر جا از اصطلاح «برائت اصلي» نام برده، مراد برائت عقلي مي باشد. اين پژوهش متكفل بررسي جايگاه عقل در حجيت اصل برائت بر اساس انديشه هاي مرحوم محقق اردبيلي كه برگرفته از آراء ايشان در دو كتاب «زبده البيان» و « مجمع الفائدة و البرهان في شرح ارشاد الأذهان» است مي باشد. بررسي ها ثابت مي نمايد كه از نظر ايشان دليل عقلي قبح عقاب بلابيان نه تنها به عنوان يك دليل مستحكم بر ثبوت اصل برائت مي باشد بلكه ريشه برخي از ادله شرعي نظير آيات قرآني و روايات مورد استدلال برخي اصوليون در اثبات اصل برائت نيز به همين قاعده عقلي بر مي گردد و شايد بتوان آن دسته از آيات و روايات را نه به عنوان دليل مستقل كه به عنوان مويد و ارشاد كننده به حكم عقل دانست

No abstract