«در پرده گويي» حافظ (پژوهشي در شگردهاي بياني پوشيده گويي حافظ)

با توجه به شرايط اجتماعي عصر حافظ، اين شاعر توانا براي در امان ماندن از عواقب وخيم انتقادات گزندۀ خود، به شگردهايي هنرمندانه جهت بيان غيرمستقيم انتقادات خود دست يازيده است. يكي از دستاويزهاي وي در حوزۀ بلاغت، بهره‌گيري از ترفندهاي علم بيان بوده است. در اين قلمرو، از فنوني از قبيل تشبيه مضمر، استعاره، كنايه از نوع تعريض، كنايه از موصوف، نمادپردازي و نوعي اسناد هنري ناشناخته، بهره جسته و در دو شاخه ديگر بلاغت، يعني معاني و بديع نيز شگردهاي هنرمندانۀ ديگري به كار برده است. اين مقاله مي‌كوشد با تكيه بر غزليات وي، به‌ويژه اشعار انتقادي‌اش، اين شگردهاي خلاقانه را فقط در حوزۀ علم بيان بررسي كند. با اين هدف، نويسندگان ابتدا ضمن اشاره به روش‌هاي پوشيده‌گويي حافظ در حيطۀ علوم بلاغي، به بررسي شگردهاي بيان غيرمستقيم وي در حوزۀ علم بيان اقدام كرده، در هر مورد با ارائۀ نمونه‌هايي به اين نتيجه رسيده‌اند كه حافظ در اغلب غزلياتش، به‌ويژه اشعار انتقادي، از اين روش سخن‌پردازي بهره جسته است.