مدل‌سازي بارش-رواناب در زيرحوضۀ هليل رود به منظو ر پيش‌بيني جريان هاي آتي تحت شرايط اقليمي آينده

تغيير اقليم با ايجاد تغيير در ميزان دما و بارش موجب تغيير در دبي رودخانه‏‏ها مي‏‏شود. محدوديت منابع آبي و توزيع نامتجانس آن در مناطق مختلف كشور سبب شده است كه در مقايسه با بسياري از نقاط جهان، نسبت به پديدۀ تغيير اقليم آسيب‌پذير‏‏تر باشد. شبيه‏‏سازي جريان رودخانه به عنوان پيش‏‏نياز برخي از مسائل زيست‏محيطي و مهندسي ‌اهميت دارد. در تحقيق حاضر تأثير تغيير اقليم بر ميزان رواناب سطحي حوضۀ آبخيز هليل‏رود استان كرمان با استفاده از مدل IHACRES در دوره‏هاي زماني آيندۀ نزديك (2020-2050) و آيندۀ دور (2070-2100) پيش‏بيني شد. به اين منظور، ابتدا داده‏‏هاي روزانۀ بارش و دما ايستگاه‏هاي تعيين‌شده طي دورۀ آماري 1995ـ 2017 از ايستگاه‌هاي هواشناسي منطقۀ مطالعه‌شده اخذ شدند. سپس، خروجي‏‏هاي مدل گردش عمومي جو CanESM2 تحت دو سناريوي انتشار ميانه (RCP4.5) و بدبينانه (RCP8.5) با استفاده از مدل SDSM ريزمقياس شدند. ميانگين دماي ايستگاه‏ها در دو دورۀ آيندۀ نزديك و دور به‌ترتيب 5 و 4.6 درصد كاهش و ميزان بارش نزديك 42.5 و 40 درصد افزايش نسبت به دورۀ مشاهداتي (1989-2017) نشان دادند. در گام بعدي، مقادير پيش‏‏بيني‌شدۀ دما و بارش توسط مدل ريزمقياس‏نمايي آماري SDSM به مدل بارش رواناب IHACRES وارد شده و تغييرات دبي در دو دورۀ زماني آينده پيش‏‏بيني شد. بر اساس مقادير پيش‌بيني‌شده، متوسط دبي ماهانه در هر دو ايستگاه (كناروئيه، چشمه عروس) در ماه‏‏هاي گرم سال بيشترين افزايش را بر اساس پيش‏بيني‏ها نشان داد. براساس يافته‏‏هاي پژوهش حاضر، كاهش دما و افزايش ميزان بارش طي دوره‏هاي آينده منجر به افزايش رواناب و شدت وقايع سيل در حوضۀ آبخيز هليل‌رود در ماه‏هاي گرم سال خواهد شد.