نقش عوامل اقتصادي در اسكان عشاير غرب ايران (1320-1300ش)

تاكنون پديده تاريخي اسكان عشاير بيشتر از جنبه سياسي مورد توجه قرار گرفته و در چهارچوب مواضع سياسي و نظامي حكومت رضاشاه بررسي شده است. تحقيق حاضر قصد دارد بر پايه عوامل اقتصادي تحليلي نوين از سياست اسكان عشاير ارائه كند. مسئلۀ اصلي مقاله تبيين عوامل اقتصادي برنامه اسكان عشاير و نيز اشاره‌اي به آثار و پيامدهاي آن است. داده‌ها از مراكز اسناد و منابع كتابخانه‌اي بر پايۀ نمونه‌گيري هدفمند گردآوري شده و براي تجزيه و تحليل داده‌ها، روش گراندد تئوري مورد استفاده قرار گرفت. مقاله به يك سوال اصلي پاسخ مي‌دهد: آيا در پشت سياست اسكان عشاير نيروي پيش‌راني وجود داشت؟ فرض بنيادين تحقيق اين است كه در اين برهه يك عامل اقتصادي عمده جامعه و دولت را براي تغيير تحت فشار گذاشته بود. يافته‌ها نشان مي‌دهد، تغيير سياست‌هاي كلان اقتصادي دولت از توزيع به توليد محوري، عمده‌ترين عامل اقتصادي سياست اسكان عشاير بود. همپاي تغيير سياست‌هاي اقتصادي، تقاضاي دولت براي خريد خدمات نيروهاي شبه نظامي ايلي به شدت كاهش يافت. از طرفي، ايجاد محدوديت‌هاي شديد براي شيوۀ سنتي كوچ‌نشيني و از طرف ديگر، ارائه تسهيلات كشاورزي رايگان عمده‌ترين راهبردهاي اجرايي دولت براي اجراي برنامه اسكان بود. فروپاشي نظام ايلي، تغيير هويت عشايري، چپاول سازماني، رواج كار مزدي و ارتقاء طبقه اجتماعي عشاير از جمله عمده‌ترين پيامدهاي برنامۀ اسكان عشاير در غرب ايران بود.