ارزيابي چهارده روش تخمين تبخير-تعرق گياه مرجع (مطالعه موردي: استان مازندران)

Evaluation of fourteen methods of estimation reference evapotranspiration (Case study: Mazandaran Province)

با افزايش جمعيت و فشار بر منابع آب‌ و خاك، اهميت توسعه كشاورزي و پارامترهاي تاثير گذار در اين زمينه بيش از پيش گرديده است. يكي از اين پارامترها، تبخير-تعرق گياه مرجع جهت برنامه‌ريزي آبياري است كه تخمين دقيق آن مي‌تواند نقشي مهم در افزايش بهره‌وري آب ايفا نمايد. روش‌هاي مختلفي جهت تخمين تبخير-تعرق گياه مرجع وجود دارد كه در اين تحقيق، روش‌هاي تجربي در سه دسته كلي مبتني بر دما، تابش و انتقال جرم و نيز پنج مدل مختلف روش واليانتزاس از طريق مقايسه با روش فائو-پنمن-مانتيث به عنوان روش مرجع، ارزيابي شدند. براي اين هدف، از داده‌هاي هواشناسي 10 ايستگاه سينوپتيك استان مازندران در يك دوره 15 ساله (2004-2018) استفاده شد. نتايج نشان داد كه كه از ميان روش‌هاي تجربي مبتني بر دما، روش هارگريوز-ساماني در شش ايستگاه‌، روش تراجكويك در دو ايستگاه و نيز روش بلاني-كريدل در يك ايستگاه بهترين عملكرد را داشتند. از بين روش‌هاي تجربي مبتني بر تابش، روش جنسن-هيز در هفت ايستگاه و روش آبتيو در سه ايستگاه بهترين عملكرد را ارائه دادند. نتايج حاكي از تخمين كم‌تر تبخير-تعرق گياه مرجع توسط هر سه روش تجربي مبتني بر انتقال جرم نسبت به روش مرجع فائو-پنمن-مانتيث بود. در هر 10 ايستگاه‌ مورد بررسي، روش ترابرت نسبت به روش‌هاي WMO و ماهرينگر دقيق‌تر عمل كرده و به روش مرجع فائو-پنمن-مانتيث نزديك‌تر بود. تمامي 5 مدل مختلف روش واليانتزاس در مقايسه با روش مرجع فائو-پنمن-مانتيث داراي كم‌ برآوردي بودند. مدل واليانتزاس 4 در شش ايستگاه، مدل‌هاي واليانتزاس 5 و 2 نيز هر كدام در دو ايستگاه بهترين عملكرد را ارائه نمودند.

With the increase of population and pressure on water and soil resources, the important of agriculture and influential parameters in this field have increased more than before. One of these parameters is the evapotranspiration of the reference plant for irrigation planning, which is accurate estimation of that can play an important role in increasing water productivity. There are different methods for estimating the evapotranspiration of the reference plant that in this study, experimental methods in three general categories based on temperature, radiation and mass transfer and five different models of Valiantzas method by comparison with the FAO-Penman-Mantith method as reference method have evaluated. For this purpose, meteorological data of 10 synoptic stations of Mazandaran province in a 15-year period (2004-2018) were used. The results showed that between experimental methods based on temperature, Hargreaves-Samani method in six stations, Trajkovic method in two stations and Blaney-Kridel method in one station perform the best performance. Among the experimental methods based on radiation, Jensen-Hayes method in seven stations and Abtiv method in three stations have the best performance. The results indicated under-estimate for the estimation of the reference plant evapotranspiration by all three experimental methods based on mass transfer compared to the FAO-Penman-Monteith reference method. In all of the 10 stations investigated, the Trabert method was more accurate than the WMO and Maheringer methods and was closer to the FAO-Penman-Monteith reference method. All 5 different models of the Valiantzas method have under-estimates compared to the FAO-Penman-Monteith reference method. Valiantzas 4 model in six stations, Valiantzas 5 and 2 models each in two stations provided the best performance.