بررسي واكنش هيبريدهاي ذرت به تنش خشكي با استفاده از شاخص‌هاي فيزيولوژيكي و تحمل به تنش

Study response of maize (Zea mays L.) hybrids to drought stress using physiological and stress tolerance indices

تتنش خشكي يكي از مهمترين تنش‌هاي محيطي در كشاورزي است و بهبود عملكرد دانه تحت تنش خشكي يكي از اهداف مهم اصلاح نباتات است. به منظور بررسي شاخص‌هاي تحمل به خشكي 15 هيبريد ذرت پژوهشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار و به طور جداگانه در دو رژيم رطوبتي شامل آبياري بر اساس 90 و 140-130 ميلي‌متر تبخير از تشت تبخير در دزفول در سال 1393 اجرا گرديد. نتايج مقايسه ميانگين نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه در هر دو شرايط تنش و مطلوب به هيبريد‌هاي SD/3×5-CH/1، CML×SD/3 و CML×5-CH/1 تعلق داشت. در ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي كليه صفات از جمله صفت محتوي نسبي آب برگ در شرايط تنش نسبت به شرايط مطلوب كاهش نشان دادند، اما صفت مهمي مانند وزن ريشه در شرايط تنش نسبت به شرايط مطلوب افزايش يافت. نتايج ضرايب همبستگي نشان داد كه عملكرد دانه با صفات محتوي نسبي آب برگ و وزن ريشه در شرايط تنش هم‌بستگي مثبت و معني‌داري داشتند، بنابراين مي‌توان از اين شاخص‌ها براي گزينش در شرايط تنش استفاده نمود. با توجه به تحليل هم‌بستگي بين عملكرد دانه در شرايط تنش و مطلوب و شاخص‌هاي تحمل به خشكي و نيز به كمك نمايش گرافيكي باي‌پلات، شاخص‌هاي MP، GMP و STI به عنوان شاخص‌هاي برتر معرفي گرديدند. همچنين با توجه به رابطه مؤلفه‌ها در نمودار باي‌پلات هيبريد‌هاي SD/3×5-CH/1، CML×SD/3 و CML×5-CH/1 به عنوان متحمل‌ترين و هيبريد‌هاي 7-CH/3× K18×2-CH/5، K18×2-CH/1×K18×2-CH/5 و 5-CH/1×7-CH/3 به عنوان حساس‌ترين هيبريد‌ها نسبت به تنش خشكي معرفي شدند.

Drought is the most important environmental stress in agriculture and improving yield maize under drought is a major goal of plant breeding. In order to evalutiaon 15 hybrids under normal and water stress regimes (irrigated after 90±5 and 135±5 mm evaporation from class A pan for normal and water stress conditions, respectively), a study was conducted at Dezful in Khuzestan Province, during 2014 growing seasons, using RCBD with three replications. The results of the variance analysis showed that differences among the genotypes, in terms of all indices and yield in normal and drought stress conditions were significant. Highly significant correlations were found between the grain yield and some physiological traits in drought stress condition, such as RWC and root weight, So these traits can be reliable criteria for the selection of tolerant genotypes with prospect to higher yields. Results of correlation between defferente drought tolerance indices with grain yield in both conditions (normal and water stress) showed that MP, GMP and STI were a successful index to select high yield and tolerante genotypes. Based on this indices and the results of the biplot diagram and cluster analysis the crosses SD/17×SD/15, SD/3×SD/17, CML×SD/3 and CML×SD/17 had the best drought tolerance and the crosses SD/10×SD/704, SD/15×SD/704 and SD/17×SD/10 were high sensitivity to drought and can be identified as the most sensitive hybrids to drought.