تاثير كاربرد نيتروكسين و سطوح آبياري بر صفات كمي و كيفي ارقام كلزا

The effect of nitroxin application and irrigation levels on quantitative and qualitative traits of rapeseed cultivars

به منظور بررسي واكنش كمي وكيفي ارقام پاييزه كلزا به كود بيولوژيك نيتروكسين در شرايط تنش خشكي، آزمايشي به صورت اسپيلت پلات فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي1395-1394 و 1396-1395در مزرعه پژوهشي مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي شهرستان بجنورد اجرا شد. فاكتورهاي مورد بررسي شامل تنش خشكي در سه سطح به صورت بدون تنش، تنش ملايم، تنش شديد به عنوان كرت اصلي و مصرف نيتروكسين به صورت بذرمال در دو سطح كاربرد نيتروكسين و عدم كاربرد نيتروكسين و سه رقم كلزاي پاييزه ناتالي، اكاپي و نپتون به صورت فاكتوريل تركيب شده و به عنوان كرت فرعي بودند. تنش شديد در مقايسه با شرايط بدون تنش سبب كاهش 5/62 درصدي ارتفاع بوته، 3/76 درصدي تعداد شاخه فرعي، 56/45 درصدي تعداد غلاف در بوته، 3/1 درصدي تعداد دانه در غلاف، 52/11 درصدي وزن هزار دانه، 2/19 درصدي عملكرد دانه، 5/5 درصدي درصد روغن دانه و 45/90 درصدي عملكرد روغن دانه شد، بيشترين ارتفاع بوته (156 سانتي متر) و تعداد شاخه فرعي(1/8 عدد) در رقم اكاپي، تعداد دانه در غلاف (8/24 عدد) و وزن هزار دانه (44/3 گرم) در رقم نپتون، عملكرد دانه (2062 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد روغن دانه (933 كيلوگرم در هكتار) در رقم ناتالي و عملكرد پروتئين (321 كيلوگرم در هكتار) در رقم ناتالي و نپتون مشاهده گرديد. در مجموع نتايج نشان داد رقم ناتالي، نسبت به ساير ارقام تحمل بيشتري در برابر تنش خشكي دارد. مصرف نيتروكسين موجب افزايش تحمل گياه كلزا در مقابل تنش خشكي شد.

In order to investigate the quantitative and qualitative response of autumn rapeseed cultivars to nitroxin biological fertilizer in drought stress conditions, a split plot factorial experiment was conducted based on complete randomized blocks design with 4 replications in the research farm of Agricultural Research and Training Center an‎d the natural resources of Bojnourd city in 2015-2016 and 2016-2017. Factors were: drought stress at three levels (low, medium and serve) as the main plot and Nitroxin application (noninoculation, inoculating with nitroxin), 3 rapeseed cultivar Natalie, Okapi and Neptune in factorial arrangment as the sub plot. Severe stress reduced the plant height (62.5%), the number of laterl branches (76.3%), the number of pods per plant (45.56%), the number of seeds per pod (1.3%), and the weight of 1000 seeds (11.52%) , seed yield (19.2%), seed oil percentage (5.5%) and seed oil yield (90.45%) compared to low stress conditions. Maximum plant height (156 cm) and number of laterl branches (8.1), seed number in pods (24.8) and weight of one thousand seeds (3.44 gr) were observed in Neptune cultivar, grain yield (2062 kg.ha- 1) and seed oil yield (933 kg.ha-1) in Natali cultivar and protein yield (321 kg.ha-1) in Natalie and Neptune cultivars. Overall, the results showed that the Natali was more tolerant to drought stress than other cultivars. Nitroxin also increased the tolerance of rapeseed to drought stress.