ملاحظات ژئومكانيكي در دفع پسماندهاي حفاري در چاه هاي نفت و گاز

با توجه به نياز روزافزون به نفت و گاز و به تبع آن توليد حجم بالايي از پسماند در مرحله ي حفاري و اكتشاف اين صنعت، مديريت پسماند به جهت كنترل مضرات ناشي از اين صنعت، بسيار حايزاهميت است. مديريت صحيح پسماند با به حداقل رساندن ميزان ضايعات يا به بياني ديگر جلوگيري از توليد آلودگي آغاز مي شود. پيشگيري از توليد آلودگي به شيوه هاي عملياتي مي گويند كه منجر به حذف، تغيير يا كاهش حجم پسماند جهت تخليه به زمين، هوا و يا آب مي شود. مديريت پسماند با مراحلي از جمله استفاده ي مجدد، بازيافت، پاك سازي و در نهايت دفع طي مي شود. ملاحظات ژيومكانيكي در مديريت پسماند در دو مرحله نقش بسيار پررنگي دارد، اولين كاربرد آن در به حداقل رساندن پسماند توليدي با استفاده از حفاري جهت دار و كاربرد ديگر آن در دفع پسماندها با روش تزريق در لايه هاي زيرزميني1 يا تزريق مجدد كنده هاي حفاري2 است. در حفاري جهت دار داشتن اطلاعات ژيومكانيكي منطقه كمك بسزايي در به دست آوردن آزيموت و جهت بهينه ي حفاري مي كند. يكي از روش هاي دفع ايمن از منظر زيست محيطي، تزريق پسماندها در لايه هاي زيرزميني است، اين روش به شرط اجراي صحيح، يكي از روش هاي اقتصادي و ايمن دفع پسماند قلمداد مي شود. در اين روش دفع، مطالعات ژيومكانيكي از جمله تنش منطقه، گسل هاي موجود، جنس، ضخامت و موقعيت لايه هاي زيرزميني انجام مي شود كه علاوه بر تشخيص جهت پيشروي و حجم شكاف هاي ايجاد شده، قابليت اجرا يا عدم اجراي اين روش را نيز مشخص مي كند. عوامل ديگر تاثيرگذار بر اين روش شامل نحوه ي تزريق (فضاي حلقوي يا چاه تزريقي)، طراحي دوغاب تزريق در حالت ايستا و ديناميك، خصوصيات منطقه ي تزريق، سازند موردنظر، عمق تزريق، فشار شكستگي و نحوه ي كنترل گسترش شكست است. در اين تحقيق به بررسي هر كدام از اين عوامل و تاثير تغييرات ريولوژي مايع تزريقي از جمله ويسكوزيته، غلظت جامدات و ميزان تزريق پرداخته شده است و در آخر نتايج اجرايي شدن اين روش در ميدان نفتي آزادگان شمالي كه در يكي از برترين تالاب هاي جهان به نام هورالعظيم واقع شده، بيان مي شود.