پديد آورندگان :
خالقيان، سيما دانشگاه هنر - دانشكدۀ معماري، اصفهان، ايران , اديب زاده، سودابه دانشگاه هنر - دانشكدۀ معماري، اصفهان، ايران , سعدوندي، مهدي دانشگاه هنر - گروه معماري، اصفهان، ايران
چكيده فارسي :
بيان مسئله: مسجد جامع اصفهان يكي از مهم‌ترين ابنيۀ تاريخي دورۀ اسلامي است كه تا كنون پژوهش‌هاي گوناگوني پيرامون آن انجام شده، اما بيشتر اين پژوهش‌ها متوجه وجه كالبدي آن بوده و وجوه فرهنگي و اجتماعي آن، كمتر مورد توجه واقع شده است. از سويي ديگر، مسجد جامع اصفهان بنايي است كه در گذر قرن‌ها همچنان مانا به حيات خويش ادامه داده است؛ بنابراين پژوهش حاضر در جستجوي پاسخ اين پرسش‌هاست: عوامل فرهنگي و اجتماعي تأثيرگذار بر مانايي تاريخي مسجد جامع اصفهان چيست و اين عوامل چگونه توانسته‌اند، در دوراني كه هنوز قوانين و علوم حفاظتي و مرمتي شناخته‌شده نبود، تداوم حيات كالبدي و كاركردي اين بنا را سبب شوند؟
هدف پژوهش: با توجه به آنچه گفته شد، هدف از اين پژوهش شناخت عوامل فرهنگي-اجتماعي تأثيرگذار بر مانايي مسجد جامع عتيق اصفهان در طول تاريخ، با تكيه بر منابع تاريخي و مستندات كالبدي (كتيبه‌هاي مسجد) و پژوهش‌هاي معاصر است. نتايج اين پژوهش مي‌تواند به تدوين راهكارهاي مناسب‌تري جهت نگهداري بافت‌هاي تاريخي كمك كند كه، علاوه بر حفظ كالبد بافت‌هاي تاريخي، مبتني بر مشاركت اجتماعي و البته توأم با حفظ زندگي باشد.
روش پژوهش: در اين پژوهش از نظريۀ زمينه‌اي استفاده شده كه برگرفته از داده‌هايي است كه در طي فرايند پژوهش به‌صورت نظام‌مند گردآوري و تحليل‌شده‌اند. براساس اين روش، ابتدا كدگذاري باز تا مرحلۀ اشباع نظري صورت پذيرفت و پس از آن، دسته‌بندي و تجزيه و تحليل كدها تا مرحلۀ كدهاي گزينشي انجام شد.
نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش بيانگر آن است كه پنج عامل اساسي فرهنگي و اجتماعي، شامل حضورپذيري، مشاركت‌پذيري، فرهنگ باني‌گري و وقف، تغييرپذيري و روزآمدي، نقش پررنگي را در مانايي مسجد جامع اصفهان ايفا كرده و طي قرن‌ها اين مسجد را از زوال و نيستي محافظت كرده‌اند.
چكيده لاتين :
Problem statement: Jāme’ Atiq Mosque of Isfahan is a grand outstanding ancient monument of the Islamic era. It has been a subject of interest for several studies, but most of them have simply covered its physical features, and its cultural and social aspects have been neglected. Moreover, Jāme’ Atiq Mosque of Isfahan is a monument that has continued to endure throughout centuries. Therefore, this research attempts to find cultural and social factors influencing the historical importance of Jāme’ Atiq Mosque of Isfahan. Furthermore, it attempts to discover how these factors have caused the physical and functional durability of this building over time, especially when the rules and craftsmanship of protection and restoration were not yet identified.
Research objective: The purpose of this study is to identify sociocultural factors influencing the durability of Jāme’ Atiq Mosque of Isfahan throughout history relying on historical references and documents (i.e. the mosque’s inscriptions) and contemporary research. The results of this study can assist in developing the most convenient strategies for maintenance based on social participation and the preservation of life and structure of ancient sites.
Research method: This study is based on the grounded theory, using data that have been systematically gathered and analyzed during the study. According to this theory, open coding was done at first until reaching a theoretical saturation. Then, codes were classified and analyzed until obtaining selected codes.
Conclusion: Results show that five major cultural and social factors have played a critical role in the endurance of Jāme Atiq Mosque of Isfahan, including attendance, participation, founding and dedication culture, variability, and modernity, which have protected Jāme’ Atiq Mosque of Isfahan from collapse for centuries.
Conclusion: Results show that five major cultural and social factors have played a critical role in the endurance of Jāmeh Atiq Mosque of Isfahan, including attendance, participation, founding and dedication culture, variability, and modernity,which have protected Jāmeh Atiq Mosque of Isfahan from collapse for centuries.
