تأملي در كارويژه و اعتبار ديباچه‌هاي قوانين اساسي، با تأكيد بر ديباچۀ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران

امروزه در اغلب نظام‌هاي حقوقي دنيا استفاده از ديباچه براي قوانين مختلف اعم از اساسي و عادي، امري رايج است. قانون‌گذار اساسي در جمهوري اسلامي نيز با درك ضرورت و اهميت ديباچه‌نويسي براي قانون اساسي، نسبت به اين موضوع در اثناي تدوين قانون اساسي در سال 1358 اهتمام داشته و ديباچه‌اي نسبتاً مطوّل را در ابتداي قانون اساسي گنجانده است. تدقيق در مفاد يادشده در ديباچۀ قانون اساسي، به‌خودي خود مبيّن اهميت اين ديباچه خواهد بود. با اين حال، اين ديباچه تا به امروز با بي‌مهري مواجه بوده و همچنان پس از گذشت چهار دهه از تصويب قانون اساسي، آثار مترتب بر آن مغفول مانده است. به‌نظر مي‌رسد برخي برداشت‌هاي موجود در خصوص ‌اعتبار حقوقي اين ديباچه، همواره سدي در مسير بررسي‌هاي حقوقي پيرامون ديباچۀ يادشده بوده است. از اين‌رو، كنكاش در كارويژۀ ديباچۀ قانون اساسي و بررسي ارزش و اعتبار حقوقي آن با سنجۀ تعاليم حقوق اساسي ضروري به‌نظر مي‌رسد. قطعاً اين بررسي، بدون توجه به جايگاه ديباچه‌هاي قوانين اساسي در آموزه‌هاي حقوق اساسي تطبيقي، جامع نخواهد بود. لذا پرسش از كارويژه و اعتبار ديباچۀ قوانين اساسي در منظومۀ حقوق اساسي و تطبيق آن بر ديباچۀ قانون اساسي جمهوري اسلامي، مسئلۀ اصلي پژوهش حاضر است كه با روش توصيفي تحليلي مورد بررسي قرار گرفته و در نهايت، چنين جمع‌بندي شده كه ديباچۀ قانون اساسي ترسيم‌گر مسير فهم صحيح و دقيق قانون اساسي و نظام جمهوري اسلامي است؛ به تعبيري، ديباچۀ قانون اساسي، ظرف قانون اساسي است و اعتبار «حقوق اساسي» دارد.