كيفر قصاص در دوگانگي قرائت موضوعيت‌گرا و كاركردگرا

قصاص يكي از مهم ترين اشكال مجازات در نظام كيفري شريعت است. در خصوص موضوعيت داشتن يا نداشتن اين مجازات، دو قرائت متفاوت در نظريه كيفري شريعت وجود دارد. بر اساس قرائت مشهور، قصاص را بايد صرف نظر از شرايط زماني و مكاني مجازاتي ثابت و غيرقابل تغيير دانست. چنين قرائتي، امكان جايگزيني اين مجازات را با ديگر اشكال واكنش هاي كيفري غير ممكن مي سازد. اين خوانش را مي توان «قرائت موضوعيت گرا» نام نهاد. در تقابل با اين قرائت، مي توان از «خوانشي كاركردگرا» سخن به ميان آورد كه بر اساس آن، در نظريه كيفري شريعت، قصاص پديداري اجتماعي است كه حيات آن وابسته به شماري از كاركردهاي اجتماعي مي باشد. بر اساس اين قرائت، تشريع قصاص به واسطه مقتضيات زمان و مكان و البته، كاركردهاي اجتماعي اين مجازات صورت گرفته است. بنابراين، چنانچه در گذر زمان و به واسطه دگرگوني هاي اجتماعي، قصاص ناتوان از تحقق كاركرد خود گردد، مي توان آن را با ساير اشكال واكنش هاي كيفري جايگزين نمود. بازشناسي ادله اي كه هر يك از قرائت هاي پيش گفته بر آن تكيه مي كنند، نقشي بسيار مهم در دستيابي به دركي دقيق از نظريه كيفري شريعت، به ويژه در خصوص كيفر قصاص، خواهد داشت.