تحليل روند سيلاب‌هاي حداكثر در حوضه كرخه

سيلاب و خشكسالي دو پديده حدي هستند كه با فراواني‌هاي گوناگون همواره در مناطق جهان رخ خواهند داد. رخداد پديده‌هاي حدي اقليمي از چالش‌هاي اخير در جهان بوده و هست. رودخانه كرخه يكي از رودخانه‌هاي سيلابي غرب ايران است كه در مواقع سيلابي خسارات انساني و زيربنايي هنگفتي ايجاد مي‌نمايد. هدف پژوهش حاضر تحليل روند تغييرات سيلاب‌هاي حداكثر در حوضه كرخه به منظور شناخت روند افزايش يا كاهش آنها مي باشد. آشكار سازي و تحليل روند سيلاب در حوضه كرخه طي دوره آماري 98 - 1345 بر روي داده‌هاي بارش 48 ايستگاه و داده هاي دبي روزانه ايستگاه منتخب جلوگير ماژين با روش هاي پارامتري(خط رگرسيون) و ناپارامتري(آزمون من – كندال) و زنجيره ماركف انجام گرفت. تحليل خشكسالي حوضه نشان داد كه اين حوضه داراي يك خشكسالي شديد با دوره تداوم 10 ساله (1394 - 1384) بوده كه تاثيرات كاهشي زيادي بر آبدهي و رخداد سيلاب‌هاي منطقه داشته است. علاوه بر آن يافته‌هاي تكرار پذيري بارش‌ها با مدل زنجيره ماركف نشان داد كه رخداد خشكسالي‌ها در حوضه كرخه همواره داراي احتمال وقوع بالاتري نسبت به ترسالي‌ها و نرمال است. با اينكه بارش‌هاي سالانه داراي روند كاهشي بوده اما بارش‌هاي حداكثر روزانه در بيشتر سطح حوضه داراي روند افزايشي هستند. تحليل روند سيلاب‌ها نشان داد كه فراواني رخداد سيلاب‌ها داراي دو دوره متفاوت است. بيشترين رخداد سيل(22 مورد در سال 1348 و 15 مورد 1351) در دوره (70-1345) و كمترين رخداد سيلاب مربوط به دوره (98 - 1371) است اما آنچه اهميت دارد رخداد سيلاب‌ها با بزرگي بيشتر براي اولين بار در دوره دوم است. به نحوي كه سيلاب‌هاي با دبي لحظه اي بيش از5000 و 9000 متر مكعب بر ثانيه در دوره دوم رخ داده‌اند. از نتايج ديگر اين تحقيق فراواني زماني رخداد سيلاب‌ها مي‌باشد به گونه اي كه تا سال 1371 از 64 سيلاب رخ داده 53 مورد آن در فروردين ماه است حال آنكه سيلاب‌هاي بعد از 1371 در دهه 80-1371، در اسفندماه، در دهه 90- 1380در بهمن ماه و در دهه سوم در دي ماه رخ داده‌اند.