كتابخانۀ دارالعلم شاپور در بغداد (383-451 ق) و تأثير آن بر ارتقاي سطح علوم در قرون چهار و پنج هجري (با تأكيد بر دانش طبّ)

سده‌هاي چهار و پنج هجري، مقارن با عصر استيلاي خاندان بويه بر دستگاه خلافتِ بغداد است. اين خاندانِ شيعي علاقۀ زايد الوصفي به نشر دانش در ممالكِ تحت سلطۀ خود داشتند و تمام تلاش خويش را مصروفِ حمايت از دانشمندان و ترويج علوم كردند. مهم‌ترين نمودِ اين رفتار را در بغداد به عنوان مركز خلافت اسلامي مي‌توان ديد، اميران و وزراي اين دولت با توجّه ويژه به ارتقاي دانش در تمام زمينه‌ها و حوزه‌هاي شناخته شدۀ آن روزگار توانستند با شدّتي بيشتر، تكاپوي علميِ صورت گرفته در عصر هارون و مأمون عبّاسي را تجديد نمايند و با روحيۀ رَواداريِ علمي و اعتقادي، دارالعلم‌ها را به عنوان ادامۀ تاريخي بيت‌الحكمه و خزانه‌الحكمه، به مكاني امن براي پژوهش و تحصيل و تدريسِ دانشمندان مبدّل كنند. در اين ميان برخي از مراكز همچون «دارالعلم شاپور» به همّت بانيِ فاضل و متولّيانِ دانشمندش به مكانِ مناسبي براي گردهماييِ مهم‌ترين دانشمندانِ آن روزگار مبدّل شد كه علاوه بر بحث و مناظراتِ علمي، ارزشمندترين تأليفات خويش را در كتابخانۀ مفصّل آن مركز، در دسترس جويندگان علم و دانش قرار داده بودند. از جمله دانش‌هايي كه توانست به مدد ساختارِ اداري و علميِ دارالعلم شاپور مجالي براي ارتقا و تكامل بيابد دانش پزشكي است كه كثرتِ كتاب‌هاي محفوظ در آن مركز و به‌ويژه وقفِ آثار مهمّ طبّي پزشكان بزرگ آن روزگار اهمّيتي مضاعف بدان بخشيده بود. پژوهش حاضر، تلاشي است جهت بازنماياندنِ نقشِ پررنگِ كتابخانۀ «دارالعلم شاپور» در گسترش دانش‌ها، به ويژه علم طبّ در سده‌هاي چهار و پنج هجري.