گونه شناسي تزيينات مدارس خيرات‌خان و ميرزا جعفر در شهر مشهد

مشهد از دوره صفويه تاكنون، به‌عنوان مركز مذهبي ايران اهميت ويژه داشته است. گسترش علوم ديني، هم‌راستا با اهداف حكومتي، منجر به ساخت مدارس فراواني در دوره صفوي گرديد. مدارس خيرات‌خان و ميرزا جعفر در مشهد كه تا اندازه‌اي از حوادث در امان مانده، تزيينات قابل توجه اي از زمان ساخت تاكنون را بر جداره‌هاي خود به يادگار دارد. هدف اين پژوهش، بررسي تزيينات مدارس خيرات‌خان و ميرزا جعفر شامل كتيبه‌ها و تزيينات گياهي آن‌ها مي باشد. پرسش اصلي بر اين محور قرار دارد كه تزيينات گياهي مدارس خيرات‌خان و ميرزا جعفر چيست و كتيبه‌ها و محتواي نقش‌بسته بر آن‌ها داراي چه درون مايه حديثي و قرآني است؟ روش تحقيق، توصيفيتحليلي بوده و جمع‌آوري اطلاعات، كتابخانه‌اي و به‌ويژه بر عكاسي ميداني استوار است. يافته‌ها نشان مي‌دهند تزيينات مدارس خيرات‌خان و ميرزا جعفر مربوط به ادوار تاريخي صفوي، قاجار، پهلوي و انقلاب اسلامي است. تكنيك تزيينات، كاشي‌كاري بر سردَرها، ايوان و جداره‌ها؛ همچنين گچ‌بري، نقاشي، مقرنس و كاربندي است. اصول علمي در انجام كارهاي مرمتي دوره معاصر رعايت نشده و بيشتر بازسازي صورت گرفته است. تزيينات، بيشتر ختايي و اسليمي بوده؛ درعين‌حال تزيينات هندسي بر سردَرِ ورودي مدرسه خيرات‌خان خودنمايي مي‌كند. خطوط مورد استفاده ثلث، كوفي گلدار و بنايي است و محتواي كتيبه‌ها را مي‌توان در هشت گروه احداثي و تاريخي، نام افراد، آيات قرآني، پند حكيمانه در باب علم، نام امامان، اسماءالحسني، شهادتين و شعار انقلابي دسته‌بندي نمود.