تأثيرِ انديشه‌هايِ نوافلاطوني، در باب «بهره‌مندي» و «صدور»، بر وضعِ اصطلاحِ «التباس» در انديشۀ روزبهان بقلي شيرازي

در پژوهش حاضر، نگارندگان، برآنند كه به روش توصيفي‌ـ‌تحليلي، مشخّص كنند كه منظور روزبهان از به كاربردن واژۀ «التباس» چيست و منابع فكري وي در وضع اين اصطلاح، كدام است. التباس، از واژه‌هاي ويژه در منظومۀ فكري روزبهان بقلي شيرازي (606 ه‍.ق.) است. وي، براي مسمّي كردن نحوۀ پديدار شدن خداوند در عالم، از اين عنوان استعاري بهره گرفته است. اين انديشه، قبل از روزبهان، در فلسفۀ يونان، به ويژه در انديشۀ افلاطون و فلوطين، سابقه داشته است و وزبهان، با واسطه، از ايشان متأثر بوده است. نظريّات افلاطون و فلوطين از طريق ترجمۀ آثار ايشان، هم‌نشيني با مسيحيان و... به عالم اسلام راه پيدا كرده بود و بر جريان فكري عالم اسلام تأثيرگذار بوده است. در اين ميان، عقايد روزبهان در باب رابطۀ آفريدگار با آفريدگان، به افلاطون و فلوطين، بسيار شبيه است تا جايي كه حتّي تمثيل‌هاي ايشان مشترك است. با در نظر گرفتن مراودات فرهنگي فراوان ميان شرق و غرب مديترانه، بايد گفت كه اين شباهت به حدّي است كه ثابت مي‌كند، روزبهان، متأثر از عقايد اين فلسوفان يوناني بوده است و «نوافلاطوني» خواندن وي، بي‌وجه نيست.