تنوع بيماريزايي جدايه هاي Didymella rabiei عامل سوختگي نخود در سه استان غربي ايران

مقدمه: سوختگي ناشي از Didymella rabiei مهم ترين عامل محدودكننده توليد نخود در جهان، از جمله استان هاي غربي ايران است. هدف از اين پژوهش تعيين تنوع بيماري زايي جدايه هاي بيمارگر از استان هاي غربي ايران (ايلام، لرستان و كرمانشاه) و ارتباط تنوع بيماري زايي با منشا جغرافيايي آنها بود. مواد و روش ها: در طول فصل زراعي 97-96 نمونه هايي از گياهان آلوده از مزارع نخود استان هاي غربي، جمع آوري شده و به آزمايشگاه منتقل گرديد. بدين ترتيب صد جدايه خالص از D. rabiei تهيه شد. جدايه‌ها بر اساس محل جمع آوري به 20 گروه تقسيم شدند. از هر گروه، بر اساس خصوصيات مورفولوژيك، يك جدايه به عنوان نماينده جهت انجام آزمايش گلخانه اي انتخاب گرديد. تنوع بيماريزايي اين 20 جدايه روي هشت رقم افتراقي نخود در قالب آزمايش فاكتوريل با طرح آماري بلوك هاي كامل تصادفي در گلخانه بررسي شد. يافته ها: تجزيۀ واريانس داده هاي آزمايش نشان داد كه اختلاف معني داري بين واكنش رقم ها به جدايه هاي مختلف بيمارگر در سطح احتمال يك درصد وجود دارد. جدايه هاي بيمارگر بر اساس واكنش رقم هاي افتراقي، در سه گروه بيماريزاي 1 ( كم آزار) ، 2 (پرآزار يا نيمه پرآزار) و 3 (بسيار پرآزار) شناسايي شدند. جدايه هاي استان هاي كرمانشاه و لرستان در گروه 1 و جدايه هاي استان ايلام در گروه‌هاي 1، 2 و 3 قرار گرفتند. بيشترين شدت بيماري در سه جدايه از استان ايلام مشاهده شد. رقم ILC3996 بيشترين مقاومت را نسبت به همه اين جدايه ها نشان داد. نتيجه گيري: جدايه هاي D. rabiei در سه استان غربي ايران در سه گروه بيماري زاي 1، 2 و 3 ، كم آزار، نيمه پرآزار و بسيار پرآزار قرار دارند. جدايه‌هاي بسيار پرآزار در استان ايلام شناسايي شدند كه از آنها مي توان براي برنامه هاي اصلاحي توليد رقم هاي مقاوم نخود به بيماري استفاده نمود. رقم غيرزراعي ILC3996 كه نسبت به همه اين جدايه ها مقاومت نشان داد، داراي ژن‌هاي مقاومت به اين گروه‌هاي بيماري زاي بيمارگر است.