آسيب شناسي صكوك بانكي و ارائه راهكار بازار صكوك رقابتي در تجهيز منابع نظام بانكي ايران

Pathology of Bank Sukuk and providing a solution to the competitive Sukuk market in resource mobilization of the Iranian banking system

صكوك به عنوان يكي از ابزارها و ابتكارات تجهيز منابع پولي در شبكه بانكي كشور پس از انقلاب اسلامي به شمار مي رود كه در طراحي آن اهدافي مدنظر قانون گذار و سياست گذار بازار پول بوده است؛ ولي آنچه مطلوب نهاد ناظر در رابطه با كاركرد اين ابزار بوده، به صورت كامل تحقق نيافته است.در اين پژوهش در صدد بررسي چندجانبه چالش هاي مطرح شده در خصوص نقش بازار صكوك رقابتي در تجهيز منابع نظام بانكي هستيم. در اين مقاله پس از مطالعه پژوهش هاي پيشين و مرور منابع گوناگون، با خبرگان حوزه تامين مالي مصاحبه هاي هدفمند انجام و با استفاده از روش تحليل مضمون، چالش هاي صكوك استخراج شد. اين چالش ها در شش دسته چالش هاي عملياتي، قانوني، فرهنگي، رقابتي و اقتصادي در سطوح خرد و كلان دسته بندي شدند. به منظور اعتبارسنجي يافته ها، چالش هاي استخراج شده در معرض نظر خبرگان قرار گرفتند. يافته هاي حاصل نشان داد، لزوم وجود ركن ضامن در فرايند انتشار صكوك، طولاني بودن فرايند انتشار اوراق و زمان دستيابي به منابع، اختلاف دو نهاد ناظر انتشار صكوك بانكي و بالابودن هزينه انتشار اوراق از مهم ترين چالش هاي استفاده از اين ابزار براي تجهيز منابع شبكه بانكي مي باشند. در پايان با تشكيل گروه كانوني راهكارهاي اصلاح و تقويت بازار صكوك رقابتي به عنوان ابزاري به منظور تجهيز منابع نظام بانكي ارايه گرديد. در بازار صكوك رقابتي مولفه هايي مانند اصلاح نقش ركن ضامن، رتبه بندي اعتباري اوراق و افزايش تعداد و تنوع صكوك منتشره وجود دارند كه مي توانند كاركرد اين ابزار را بهبود بخشند.

Sukuk is considered as one of the tools and initiatives to mobilize monetary resources in the country's banking network after the Islamic Revolution. Specific goals in the design of sukuk have been considered by the legislator and money market policymaker, but what the regulator wanted in relation to the operation of this instrument has not been fully achieved. In this study, we seek to multilateral study of the challenges regarding the role of the competitive Sukuk market in mobilize the resources of the banking system. In this article, after studying previous researches and reviewing various sources, targeted interviews were conducted with experts in the field of financing and the challenges of sukuk were extracted using the content analysis method. These challenges were categorized into six categories of operational, legal, cultural, competitive and economic challenges at the micro and macro levels. In order to validate the findings, the extracted challenges were presented to the experts. The findings showed; The need for a guarantor in the process of Sukuk issuing, the length of the process of issuing bonds and the time of access to resources, the disagreement between the two institutions supervising the issuance of bank Sukuk and the high cost of issuing bonds are the most important challenges in using this tool to mobilize banking network resources. Finally, with forming a focal group of market improvement and strengthening strategies, the competitive Sukuk market were presented as a tool to mobilize the resources of the banking system. In a competitive sukuk market, there are components such as modifying the role of the guarantor, credit rating of securities and increasing the number and variety of issued sukuk that can improve the performance of this tool.