ارزيابي و تهيه نقشه خسارت بيابان‌زايي در دشت ابوغوير دهلران، استان ايلام

Assessment and Providing Map of the Desertification Risk in Abu-Ghoveyr Plain, Dehloran, Ilam Province

بيابان­زايي پديده­اي جهاني است كه مي­تواند خسارات زيادي را در هر منطقه به همراه داشته باشد. ارزيابي و تهيه نقشه خطر و خسارت بيابان­زايي اساس و زمينه لازم براي برنامه­ريزي منطقي بيابان­زدايي است. از اين رو هدف از اين تحقيق ارزيابي خسارت بيابان­زايي با استفاده از معادله عمومي ريسك در دشت ابوغوير دهلران استان ايلام مي­باشد. بدين منظور ابتدا نقشه خطر بيابان­زايي با استفاده از مدل 9 معياري IMDPA تهيه شد. براي تهيه نقشه خطر، نقشه واحدهاي كاري (رخساره­هاي ژئومورفولوژي) با استفاد از نقشه­هاي شيب، زمين­شناسي و كاربري اراضي تهيه گرديد. با استفاده از اين روش واحدكاري به عنوان واحد اصلي بيابان­ز­ايي در نظر گرفته شد و براي هر شاخص با توجه به وزن دهي انجام شده يك نقشه تهيه گرديد، به طوري كه از ميانگين هندسي شاخص­هاي هر معيار نقشه كيفي معيار مورد نظر به دست آمد، سپس با تلفيق و تعيين ميانگين هندسي لايه­هاي حاصل از معيارها و با طبقه­بندي نقشه به دست آمده، نقشه خطر بيابان­زايي منطقه حاصل گرديد. سپس عناصر در معرض خطر در هر واحدكاري شناسايي و نقشه فراواني عناصر فراهم گرديد و با توجه به كلاس خطر عناصر، درجه آسيب پذيري آنها نيز تعيين شد. در نهايت نقشه خسارت با تركيب نقشه­هاي شدت خطر، فراواني و درجه آسيب­پذيري عناصر بر اساس معادله ريسك و در قالب 4 كلاس آماده شد. نتايج نشان داد كه 49/73 درصد از منطقه در كلاس خسارت زياد و خيلي زياد قرار دارد.

Desertification is a global phenomenon which can occur in any place and cause significant damages. Therefore, classification and generation of desertification intensity and risk map is a reasonable basis for planning. The present study aims to evaluate desertification risk in the Abu Ghoveyr Plain in Ilam province, using general risk equation. To this end, first, desertification hazard map was prepared using the Iranian 9-criteria model of IMDPA. For preparing this map, working units map (geomorphologic facies) was created using slope, geology, and land use maps. Using this method, working units were considered as the main unit of desertification then a map was generated for each index according to assigned weights, such that the qualitative map of the desired factors were obtained using the geometric mean of indicators. Then, through integration and determining the geometric mean of layers obtained from indices and finally classification of the obtained maps, map of the current status of desertification in the studied area was generated. Then, elements at hazard in each working units were identified and were transformed to a map. Considering the hazard class of elements, degree of vulnerability of elements was determined. Finally, desertification risk was prepared in 4 classes by combining the risk intensity map, frequency, and the degree of vulnerability of elements. The results suggested that 49.73% of the area was in the high and very high damage classes.