فرهنگ انگ‌زني و روايت‌هاي سوء‌مصرف‌كنندگان مواد مخدر از پذيرش تدريجي انگِ معتاد

انگارۀ معتاد نه پديده­اي طبيعي است و نه واقعيتي عريان كه در همۀ جوامع و فرهنگ­ها، معنا و مضمون يكساني داشته باشد، بلكه برچسب يا انگي است كه جامعه به‌ميانجي سازوكار­هايي پيچيده به افراد كج‌رو مي­زند. قصد اصلي اين جستار تأملي انتقادي در شيوه­هاي برساختِ اجتماعيِ انگارۀ معتاد است؛ اينكه چگونه برخي افراد به­ميانجي سازوكار­هايي پيچيده در جامعه، انگ معتاد مي­خورند و به­تدريج دلالت­ها و پيامدهاي اين خودانگارۀ جديد را در حيات فردي و اجتماعي­شان مي­پذيرند. اين پژوهش براي مطالعۀ كيفي نحوۀ شكل­گيري فرهنگِ انگ­زني به تحليل تجربي سازوكار­هاي شكل­گيري انگ معتاد درون خرده­فرهنگِ سوء­مصرف­كنندگانِ مواد مخدر پرداخته و اين كار را با تحليل روايت­هاي سوءمصرف­كنندگان مواد مخدر از پذيرش انگ معتاد انجام داده است. در اين پژوهش كيفي، نمونه­ها از ميان معتادان مرد در كمپ­هاي ترك اعتياد سنندج به­شيوۀ نمونه­گيري هدفمند انتخاب شده­اند. روش انجام كار تحليل روايت است و محتواي روايت­هاي مصاحبه­شوندگان با استفاده از تكنيك تحليل تماتيك تفسير شده است. نتايج بيانگر آن است كه سازوكار­هايي چون «واگرايي فرد و جامعه»، «خودخوارانگاري»، «احساس بيگانگي»، «طرد اجتماعي»، «احساس ناامني و تنهايي» و «دوگانگي احساسي» عمده­ترين سازوكار­هاي ذي­مدخل در شكل­گيري فرهنگ انگ­زني و پذيرش انگ معتاد از جانب سوء­مصرف­كنندگان مواد مخدر هستند. به­بيانِ­ديگر، طرد فرد از جامعه و هجرت او به‌سوي خرده­فرهنگ سوء­مصرف­كنندگان مواد مخدر به احساس خودخوارانگاري­ و تهي­شدن شخصيت از انگاره‌ها و معاني قبلي مي­انجامد و لذا آمادگي فرد براي پذيرش خودانگارۀ جديد بيشتر مي­شود. بنابراين فرهنگ انگ­زني در حدِ فاصل گسست از فرهنگ مسلط تا گرويدن به خرده­فرهنگي معارض شكل مي­گيرد.

No abstract