تعيين مدول تغييرشكل پذيري با استفاده از مطالعات زمين‌شناسي مهندسي و آزمايشهاي برجا (مطالعه موردي)

تعيين مدول تغييرشكل‌پذيري مصالح با آزمايش‌هاي برجا و آزمايشگاهي امكان‌پذير است. مشكلات مربوط به تهيه نمونه، به‌خصوص در مصالح درشت‌دانه، كاربرد آزمايش‌هاي آزمايشگاهي در تعيين ويژگي‌هاي مهندسي مصالح را محدود نموده است. بررسي‌هاي زمين‌شناسي مهندسي ضمن كمك به انتخاب آزمايش برجاي مناسب، باعث مديريت هزينه و افزايش اعتبار نتايج آزمايش‌ها مي‌گردد. به منظور افزايش ارتفاع سد تنظيمي گتوند نياز به تعيين مدول تغييرشكل‌پذيري خاك زير پي سد مي‌باشد، بدين منظور روشي چند مرحله‌اي پيشنهاد و انجام شد. در مرحله اول با تلفيق مطالعات زمين‌شناسي، محدوده مورد مطالعه و اطلاعات به‌دست آمده از حفر چند گمانه اكتشافي، از روي تاج سد، مشخصات زمين‌شناسي مهندسي لايه‌هاي زيرسطحي زير پي سد تعيين شد. مصالح زيرسطحي شن همراه با مقاديري ماسه، سيلت و رس است. در اين مرحله براي تعيين مدول تغييرشكل‌پذيري، آزمايش پرسيومتري، دانهول و كراس‌هول در داخل گمانه‌ها انجام شد. به‌دليل بافت درشت‌دانه، ناهمگني و ريزشي بودن مصالح، نتايج مناسبي از آزمايش پرسيومتري به‌دست نيامد. در مرحله دوم با بررسي‌هاي ميداني در مصالح حاشيه رودخانه، تلاش شد لايه‌هاي نظير قرار گرفته در زير سد در ساحل رودخانه شناسايي و آزمايش بارگذاري صفحه با صفحه دايره‌اي به قطر 60 سانتيمتر انجام و مدول تغييرشكل‌پذيري مصالح در كرنش‌هاي بالا تعيين شد. با توجه به بافت درشت‌دانه مصالح به منظور در نظر گرفتن اثر ابعاد صفحه بارگذاري و اندازه دانه‌ها، در مرحله سوم آزمايش بارگذاري صفحه با صفحه دايره‌اي به قطر 120 سانتيمتر انجام و مشخص گرديد كه با تغيير قطر صفحه بارگذاري از 60 به 120 سانتيمتر، ميانگين مدول اندازه‌گيري شده از 2868 به 1075 كيلوگرم بر سانتيمترمربع كاهش مي‌يابد. در اين مقاله، ضمن بيان اهميت مطالعات زمين‌شناسي مهندسي در انتخاب آزمايش‌هاي برجاي مناسب، نتايج به‌دست آمده از آزمايش‌هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفته است.