مطالعه مروري از كاربردها و روش‌هاي آينده‌نگاري در سياست‌گذاري سلامت: تجارب بين‌المللي و اقتضائات ملي

هدف: اهميت زمينه‌هاي مرتبط با حوزه سلامت به‌عنوان دغدغه اصلي صاحب‌نظران، سياست‌گذاران و متوليان نظام سلامت بر كسي پوشيده نيست. فقدان رويكرد آينده‌نگرانه در سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي سلامت كشور، احتمال ظهور مشكلات سيستمي و تبعات هزينه‌اي را افزايش مي‌دهد. آينده‌پژوهي در سلامت با مطالعه، تحقيق و بررسي نظام‌مند معطوف به زمان آينده، عوامل كليدي و محيط درون و برون سيستمي را شناسايي كرده و با اتكا به فهم ظرفيت‌هاي آتي، كمك شاياني در امر تصميم‌گيري مي‌نمايد. روش: در اين مقاله نويسندگان با مرور طرح‌هاي داخلي و خارجي آينده‌پژوهي در سلامت و توسعه تحقيقاتي پيرامون آن، مهم‌ترين و رايج‌ترين روش‌هاي آينده‌انديشي در حوزه سلامت را استخراج كرده و با استفاده از منطق ريخت‌شناسي، نتايجي در خصوص حوزه‌هاي كاربري آن‌ها گردآوري كرده‌اند. با توجه به نياز سياست‌مداران و تصميم‌گيران عرصه سلامت كشور، در اين مقاله اجمالاً مصاديق كاربردي و نحوه كاربست روش‌هاي اصلي آينده‌پژوهي در حوزه سلامت عرضه شده و بر اساس آن‌ها و مصاحبه‌هاي خبرگاني و پنل كارشناسي، مقايسه صورت گرفته است.‌ به كمك مطالعات مروري و تطبيقي، امكان مقايسه و تشخيص نقاط قوت و ضعف هر روش به‌دست آمده است و نتايج آن در جدولي ارائه شده است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: كاربست روش‌هاي آينده‌پژوهي در نظام سلامت ملي ايران مي‌تواند به‌منزله سيستم هشداردهنده‌اي براي آگاهي از فرصت‌ها و تهديدات پيش از بحران، يا مطالعات پشتيبان و تصميم‌يار نظام سلامت به‌حساب آيد. اگر فهم و تسلطي بر نحوه و شرايط پياده‌سازي تكنيك‌ها به وجود آيد، آنگاه مي‌توان به مزيت آينده‌نگري در نظام سلامت اميدوار بود و زمينه‌اي براي جايگزين‌ ساختن رويكرد پيشگيرانه به‌جاي واكنش‌گري در سياست‌هاي سلامت كشور ايجاد نمود.