مفهوم شناسي عدم كفايت رييس جمهور و چگونگي احراز آن در حقوق اساسي جمهوري اسلامي ايران

Recognizing the Incompetency of the President in the Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran

از لوازم يك جامعه­ مردم ­سالار، پاسخگو بودن نهادها و مقام­هاي حكومتي نسبت به عملكرد خود در برابر مردم يا نهادهاي برآمده از مردم است. بر همين اساس، رييس جمهور به عنوان يك مقام سياسي كه مديريت قوه مجريه و اداره­ امور اجرايي كشور را بر عهده دارد بايد در برابر مجلس شوراي اسلامي پاسخگو باشد. قانون­گذار اساسي براي پاسخگويي رييس جمهور، سازكارهايي را انديشيده از جمله استيضاح رييس جمهور و بررسي عدم كفايت وي؛ در واقع آنچه كه قانون­گذار اساسي از مجلس شوراي اسلامي مي­خواهد اين است كه كفايت اجرايي، يعني استمرار و بقاي صلاحيت مدير و مدبر بودن رييس جمهور را مورد بررسي قرار دهد. اين تحقيق با مطالعه­ مشروح مذاكرات مجلس بررسي نهايي قانون اساسي، شوراي بازنگري قانون اساسي و نيز مذاكرات پيرامون بررسي عدم كفايت سياسي اولين رييس جمهور به واكاوي دقيق­تر «عدم كفايت رييس جمهور» پرداخته­ و سنجه­ هايي را براي ارزيابي بهتر اين موضوع مطرح مي­ كند.

One of the requirement of a democratic society is that any governing body arising from the people and authorities must be accountable to the people or their representatives for their conducts. ‌‌‌Therefore, the president, as the political official responsible over the government, namely as the management of the Executive Power and the administration of executive affairs of the country must be accountable to the Islamic Consultative Assembly of Iran. The Constitution has implemented certain procedures for the accountability of the president, for instance, interpellation and vote of incompetence. To explain this, the Constitution is permitting the Islamic Consultative Assembly to investigate the executive incompetence of the President, namely the Continuity and durability of his management capabilities and prudence. In this study, three main sources are used to take a closer look at the incompetency of a President including the transcripts of the discussions held in the Assembly of Final Investigation of the Constitution; Council for Revision of the Constitution; and the negotiations on the political incompetence of the first President of Iran.