مقايسه خوش‌خوراكي چند گونه مرتعي براي چراي گوسفند (مطالعه موردي: مراتع روستاي ده‌شيخ در استان كهگيلويه و بويراحمد)

Comparing the Palatability of Some Plant Species for Sheep Grazing (Case Study: Rangelands of Deh- Shiekh in Kohkiloyeh and Boyer Ahmad Province)

گاهي از خوش خوراكي گونه‌هاي گياهي در برآورد توليد علوفه قابل‌ دسترس دام در هر رويشگاه مرتعي امري ضروري است. در اين تحقيق از روش زمان‌سنجي با هدف تعيين خوش خوراكي سه گونه چند‌ساله Gundelia tournefortii، Bromus tomentellus و Hordeum bulbosum و دو گونه يك‌ساله Aegilops triuncialis و Taeniatherum crinitum در مراتع روستاي ده‌شيخ در استان كهگيلويه و بويراحمد استفاده شد، به اين صورت كه از چراي دو رأس گوسفند از گياهان مختلف (بعد از يك ساعت چراي عادي با هدف حذف اثر گرسنگي دام) زمان‌سنجي به عمل آمد و مدت‌زمان چراي دام از هر گونه گياهي مشخص شده و با توجه به ‌كل زمان چرا، درصد خوش-خوراكي هر گونه تعيين شد. نتايج اين تحقيق نشان داد گونه‌هاي مورد مطالعه در زمان‌هاي مختلف در طول روز داراي خوش خوراكي يكساني براي گوسفند هستند. همچنين نتايج نشان داد در مرحله رشد رويشي و گلدهي، گونه Hordeum bulbosum به ترتيب با 24/01 و 29/70 درصد و در مرحله بذردهي نيز گونه‌ Bromus tomentellus با 22/44 درصد، داراي بيشترين خوش خوراكي بودند؛ بنابراين مي‌توان سيستم چرا براي اين مرتع را طوري اعمال كرد كه هر تيپ گياهي زماني مورد چرا واقع شود كه در آن مرحله از رشد، گونه‌هاي تشكيل‌دهنده آن تيپ، بيشترين خوش خوراكي را براي گوسفند داشته باشند. با اعمال چنين سيستم چرايي، از يك‌طرف عملكرد دام افزايش پيدا مي‌كند و از طرف ديگر دام با عدم نياز به لگدكوبي گونه‌ها براي پيدا كردن گونه خوش خوراك، باعث از بين رفتن ساير گونه‌ها نمي شود.

Awareness of rangelands plants palatability is required for estimating available forage to animals in all plant communities. In this research recording method was used to determine species palatability in rangelands of Deh- Shiekh in Kohkiloyeh and Boyer Ahmad Province. Three perennial species including Gundelia tournefortii, Bromus tomentellus, Hordeum bulbosum and two annual species of Agelups triancialis and Treniatherum crinitum were selected. Livestock grazing from different plants was recorded and the time was measured. After one hour, normal grazing was performed and the duration of livestock grazing on each species was determined. Based on the duration of grazing on each species, palatability percentage of each species was estimated. Results showed that the studied species had similar palatability for sheep at different time of the day. Among the species, during vegetative and flowering stages, Hordeum bulbosum showed the highest palatability with an amount of 24.01 and 29.70 percent respectively. Bromus tomentellus showed the highest palatability in seed maturity period (22.44%). Thus, it is possible to control the grazing system to graze each plant type at one stage of growth with the highest palatability. Using this kind of grazing system increases livestock performance, decreases soil compaction and helps to conserve rangeland plants.