بررسي مناسب بودن راهبرد مبادله آب مجازي محصول‌هاي گندم، جو و برنج در استان‌هاي ايران: ارزيابي با استفاده از شاخص ‌يكپارچه آبي- بوم‌سامانه‌اي- اقتصادي

Suitability of Virtual Water Exchange Strategy Wheat, Barley, and Rice: Evaluating with an integrated water-ecosystem-economy index

كشور ايران، يكي از كشورهاي جهان است كه با محدوديت منابع آبي رو به رو است و بيش از 90 درصد منابع آبي آن در بخش كشاورزي مصرف مي‌شود. طرح مبادله آب مجازي يكي از روش‌هاي مناسب براي بهينه‌سازي مصرف آب در بخش كشاورزي است. براي بررسي مناسب بودن استراتژي مبادله آب مجازي محصولات نيازمند اين است كه علاوه بر توجه به منابع آبي به عوامل اقتصادي، فناوري و حمل و نقل، محيط زيست توجه شود. در اين راستا، در تحقيق حاضر با استفاده از روش تحليل مولفه‌هاي اصلي و با درنظرگرفتن شاخص‌هاي منابع، فناوري و حمل و نقل، اقتصاد، جامعه و محيط زيست، مناسب بودن طرح مبادله آب مجازي محصولات گندم، جو و شلتوك براي هر استان بررسي شده است. بر اساس نتايج اين مقاله، براي مبادله آب مجازي محصول گندم، استان‌هاي كرمانشاه، ايلام و فارس داراي وضعيت خوب و استان‌هاي خراسان شمالي و گلستان داراي وضعيت ضعيف هستند. در محصول جو استان چهارمحال بختياري داراي وضعيت خوب و استان‌ خراسان رضوي وضعيت ضعيف قرار دارد. براي محصول شلتوك، استان‌ مازندران داراي وضعيت خوب و استان‌هاي گيلان و گلستان داراي وضعيت ضعيف مي‌باشد.

Introduction Iran has limited water resources, and more than 90% of its water is used in the agriculture sector. Virtual water exchange plan is a suitable method to optimize water consumption in the agricultural sector. Attention to water resources, economic factors, technology and transportation, society, and the environment is necessary to examine the suitability of virtual water exchange plans between regions. In the present study, using the principal components analysis method and also considering the indicators of resources, technology and transportation, economy, society and environment, an index to evaluate the appropriateness of the virtual water exchange plan for wheat, barley and rice products was defined for each province. The innovation of the present study is the study of 3 different crops and considering all the important indicators for prioritizing the provinces of the country in their cultivation. Also, the innovation of the present study compared to other studies is the study of all provinces of the country.