بررسي نقش آموزش اثربخش بر مديريت منابع آب از ديدگاه كشاورزان بيرجند در شرايط كم آبي

Investigating the role of effective education on water resources management from the perspective of farmers in water scarcity (Case study: Birjand plain)

يكي از مهم‌ترين عامل هايي كه نقش بنيادين در انتشار و ترويج نوآوري‌ها و ديدگاه‌هاي جديد در صنعت كشاورزي بر عهده دارد، آموزش كشاورزان درزمينه ي مديريت بهينه منابع آب در شرايط خشك‌سالي است. لذا در اين پژوهش به بررسي نقش آموزش اثربخش بر مديريت منابع آب از ديدگاه كشاورزان در شرايط كم‌آبي در دشت بيرجند واقع در استان خراسان جنوبي پرداخته شد. روش تحقيـق از نـوع علـي- ارتباطي بود. جامعـه آماري تحقيـق 195 نفر از كشاورزان آبي‌كار دشت بيرجند استان خراسان جنوبي است. حجم نمونه با اسـتفاده از جدول مـورگان، حـدود 125 نفـر تعييـن شـد و به شـيوه نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شـدند. پايايي پرسشـنامه با اسـتفاده از ضريب آلفاي كرونباخ برابر 0/857 به دست آمد كه نشان‌دهنده پايايي مناسب ايزار پژوهش داشت. روايي شـكلي و محتواي پرسشـنامه نيز توسـط گروهـي از اعضاي هيـات علمـي دانشـگاه علـوم كشـاورزي و منابـع طبيعـي بيرجند و سازمان جهاد كشـاورزي تائيـد شـد. اين پژوهش باهدف اولويت بندي معيارها (6 عدد) و زيرمعيارهاي (40 عدد) اثرگذار بـا اسـتفاده از فرآينـد تحليل سلسله مراتبي (AHP) و تحليل شبكه (ANP) انجام شد. بـه منظـور تجزيه‌وتحليل داده‌هاي گرد‌آوري ‌شده از نرم افزارهاي Super Decisions، SPSSو Expert choice استفاده شد. نتايج نشان داد، كشاورزاني كه در دوره‌هاي آموزشي- ترويجي درزمينه ي مديريت آب كشاورزي شركت داشته‌اند، به‌مراتب گرايش و آمادگي، درك، آگاهي، تعهد و باور بالاتري درزمينه ي مديريت آب كشاورزي و استفاده از نوآوري‌هاي جديد داشتند. نتايج به دست آمده از اين تحقيق را مي توان به عنوان شاخصي براي اتخاذ تصميم گيري هاي مديريتي در راستاي افزايش مشاركت كشاورزان در مديريت بهينه منابع منطقه استفاده كرد.

one of the most important factors affecting the diffusion of innovations and new ideas in the agricultural industry is training farmers in the field of correct management of water resources in drought conditions. Therefore, in this study the role of effective training on water resources management from viewpoint of farmers in water deficit condition in birjand plain, south khorasan province was investigated. the research method was causal – correlation. the population of the study consisted of farmers in birjand plain south khorasan province. the sample size was determined by using morgan table and was selected by random sampling method. the reliability of the questionnaire was calculated using cronbach 's alpha coefficient equal to 0.92 which indicates the reliability of the questionnaire. form and content validity of questionnaire was confirmed by a panel of faculty members of agricultural sciences and natural resources of birjand and agricultural jihad organization .this research aimed to prioritize the criteria(sub criteria) and sub – criteria) sub – criteria (using analytic hierarchy process) ahp) and network analysis (anp). in order to analyze collected data, super decisions software, spss and expert choice software were used. the results showed that farmers who participated in agricultural water management in the field of agricultural water management, had significantly greater willingness, understanding, knowledge, commitment and belief in the field of agricultural water management and using new innovations. the results of this research can be used as an index to make management decisions to increase the participation of farmers in optimal management of resources.