كليدواژه :
ماجري , خرقه مردم چشم , شبروان خي خوا , خيال
چكيده فارسي :
ديوان حافظ انباشته از ابياتي با مضامين باريك و لطيف است. درك اين مضامين افزون بر اشراف بر مضامين ادبي، نيازمند درك باريك انديشي او در به هم درپيچاندن مضامين شاعران گذشته و علوم جانبي براي خلق مضامين جديد است. در همين باره، دو بيت از غزليات حافظ به سبب كمدقتي در اصول يادشده هنوز شرح شايسته و بايسته اي ندارد. ازقضا حافظ در هر دو بيت با مضمون آفريني و تصويرسازي، از «اشك» به عنوان يكي از اركان اصلي بيت بهره برده كه به سبب كمدقتي شارحان معناي آن به درستي درك و ارايه نشده است. بيت اول، بيت جنجال برانگيز زير است: ماجرا كم كن و بازآ كه مرا مردم چشم خرقه از سر به در آورد و به شكرانه بسوخت «ماجرا» در اين بيت به معناي اشك و راهبر است. بيت ديگر بيتي است كه جنجالهاي بيت نخست را نيز نداشته است. گويا علت اين كم توجهي نفهميدن نكته ظريفي است كه حافظ پرداخته است و شارحان به تسامح آن را شرح و از آن عبور كرده اند. بيت: خواب بيداران ببستي وآنگه از نقش خيال / تهمتي بر شبروان خيل خواب انداختي در اين بيت نيز «شب روان خيل خواب»، اشك و گريه است كه معشوق به واسطه خيال خود كه به سر عشاق ميفرستد، عامل گريه و زاري و بي خوابي آنها ميشود. سبب اشكالات شارحان در هر دو بيت يادشده علاوه بر پي نبردن به باريك انديشي حافظ در مضامين، بي توجهي به نكات دستوري نيز هست.
چكيده لاتين :
Many of Hafez’s poems have complex themes that, in addition to knowing literary points, they
need to be carefully looked at in the finer points of the poetry of the past. In this regard, two verses
of Hafez's lyric poems still do not have a proper description due to the inaccuracy in the mentioned
principles. The word ‘tears’, as one of the main elements of the verse, has been put forward in both
verses with thematization and illustration, the meaning of which has not been properly understood
and presented due to the inaccuracy of the commentators. The first verse is: ‘O Admonisher! Make
little talk; come back (and be not my prohibitor of love’s path). For, the man of my eye/ Plucked,
from off my head, and, in thanks (for the acquisition of love), consumed’. The Persian word
‘madjara’ in this verse means tears and a leader. The second verse does not have the controversy of
the first verse. Apparently, the reason for this lack of attention is the lack of understanding of a
subtle point that Hafez has made, and the commentators have negligibly described it. The verse is:
You took sleep from the eyes of your lovers/ but you cursed them with the rejection of their
imagination, and cast their sins into their tears. In this verse, the Persian phrase ‘Shabrovane kheile
khab’ (bandits sleep) refers to tears and cries the lover sends to the beloved due to his imagination.
The reason for the problems of the commentators in both of the mentioned verses, in addition to not
realizing Hafez’s subtlety in the themes, could also be the negligence of the grammatical points.
