مقايسه عقل و قلمرو آن از ديدگاه ملاصدرا (حكمت متعاليه) و ميرزاي اصفهاني(تفكيك)

واژه عقل يكي از مفاهيمي است كه تعاريف متعددي به خود ديده. برخي عقل را مساوق وجود انساني دانسته و برخي آن را منشا گمراهي و سقوط از حيطه تعبد الهي دانسته. برخي آن را معادل فلسفه به كار برده و گروهي به لزوم تفكيك عقل و فلسفه حكم كرده اند. فلاسفه عقل را ارج نهاده و اهل حديث و اشاعره آن را طرد كرده اند ملاصدرا عقل را قوّه تحليل گر و از مراتب و شئونات نفس مي داند و گستره ي آن را از عقل هيولاني تا عقل مستفاد مي داند اما ميرزا عقل را مخلوق و افاضه از سوي خداوند مي داند «ظاهرٌ بذاته و مظهِرٌ لغيره،». عقل از نگاه وي تنها حقيقتي روشنگر است و نه از مراتب نفس. پژوهش حاضر در پي مقايسه عقل و قلمرو آن در انديشه اين دوعالم بزرگ اسلامي است كه شباهت ها و تفاوت هاي ميان آن دو را تبين مي كند.

No abstract