كليدواژه :
سلسلة خواجگان , سلسله نقشبنديه , اصول طريقت , نقشبنديه , متون نقشبنديه
چكيده فارسي :
در بيشتر متون عرفاني به پيروي از گفتۀ فخرالدين علي صفي در كتاب رشحات عين الحيات، از مهمترين منابع نخستين طريقت نقشبندي، چنين آمده است كه هشت اصل نخست اين طريقت از خواجه عبدالخالق غجدواني، سرسلسلة طريق خواجگان است و بهاءالدين نقشبند سه اصل «وقوف عددي» و «وقوف زماني» و «وقوف قلبي» را به آن افزوده است؛ آن هشت اصل نخست نيز عبارت است از: «هوش در دم»، «نظر در قدم»، «سفر در وطن»، «خلوت در انجمن»، «يادكرد»، «بازگشت»، «نگاهداشت» و «يادداشت». با توجه به اينكه در آثار غجدواني و يوسف همداني ذكري از اين اصول نيست، اين پرسش مطرح ميشود: اين انتساب كه تقريباً همة پژوهشگران به آن اقتدا كرده اند تا چه حد درست است و آيا در ميان آثار خلفاي غجدواني نشانهاي از اين اصول ميتوان يافت؟ براي پاسخ به اين پرسش، همة آثارِ در دسترس از قدماي طريقت خواجگان و نقشبندي (اعم از نسخ خطي و چاپي) مطالعه، و اينگونه نتيجه گرفته شد كه اين اصطلاحات برساختة خواجگان قرن هفتم و هشتم هجري است كه بهتدريج در ميان ايشان شكل گرفته و پذيرفته شده است و آن را به اسلاف سلسلة خود نسبت دادهاند. كهنترين مأخذي كه ميتوان به آن استناد كرد، كتاب مسلك العارفين است كه اين اصطلاحات نخستين بار در آن آمده است. روش اين پژوهش كتابخانه اي، تحليلي ـ توصيفي است.
چكيده لاتين :
In most mystical texts, following the words of Fakhreddin Ali Safi in the book Rashahat Ain alHayat, which is one of the most important primary sources of the Naqshbandi order, it is stated that
the first eight principles presented by Khwajeh Abdul Khaliq Ghijduvani, the head of the
Khwajagan, are: awareness while breathing, watching the step, journeying in the homeland,
solitude in the assembly, remembrance, restraint, watchfulness, and recollection. Baha'u'ldin
Naqshband, the head of Naqshbandiyya has added the three principles of numerical, temporal, and
hearty waqf. Given that none of the works of Ghijduvani and Yousef Hamedani mention these
principles, the research question of the present descriptive-analytical study is whether this
attribution, which has been followed by almost all scholars, is correct, and whether a sign of these
principles can be found among the works of the Ghijduvani successors. To answer this question, all
the ancient works of the Khwajagan and Naqshbandi orders that could be accessed (both
manuscripts and printed copies) were studied. It was concluded that these eight terms were created
by the Khwajagan of the seventh and eighth centuries AH, which gradually have been formed and
accepted among them. The terms have been attributed to the ancestors of their dynasty. The oldest
source that can be cited is the book Maslak al-Arifin, in which these terms were first mentioned.
