گفتمان انتقادي در داستان بچّه‌هاي قاليباف‌خانه هوشنگ مرادي كرماني (براساس نظريه نورمن فركلاف)

نظريۀ گفتمان انتقادي نورمن فركلاف، يكي از نظريّات مطرح در بررسي متون ادبي، به ويژه ادبيّات داستاني، در شناسايي تغييرات و تحولّات فرهنگي و اجتماعي جامعه است. فركلاف از انديشمنداني است كه با هدف نقد جامعۀ سرمايه داري در چارچوب تحليل گفتمان انتقادي، بر روي آثار ادبي تحقيق كرد و با تأكيد بر وضعيّت رابطۀ قدرت و ايدئولوژي، به بررسي متون در سه سطح: توصيف، تفسير و تبيين پرداخت. در اين مقاله داستان «بچّه هاي قاليباف خانه» هوشنگ مرادي كرماني براساس گفتمان انتقادي نورمن فركلاف به شيوۀ توصيفي تحليلي بررسي شده است. مرادي كرماني در اين داستان بر مبناي رابطۀ قدرت ايدئولوژي و گفتمان مورد نظر فركلاف، وضعيّت اسفناك استثمار انساني كودكان و سلطۀ فرادستان بر فرودستان را روايت كرده است. در سطح توصيف با تكرار نام شخصيّت ها، واژگان خاص، شمول معنايي واژگان، آميخته كردن زبان بومي و عاميانه و ادبي و زبان طنز با هم در بافتي نمادين، ايدئولوژي خود را بازگو كرده است. در سطح تفسير، با ايجاد پيش فرض در موقعيّت مشابه و بافت بينامتني و طنز موقعيّت، گفتمان طيف‌هاي مختلف قابل تفسير است. در سطح تبيين، مهم ترين مسأله پديدۀ كودك آزاري، تضييع حقوق كودكان است كه در كنار آن بحران هاي عاطفي، تقابل فقر و سرمايه‌داري، اميد و نااميدي، مبارزه و تسليم، دينداري و بي ديني، فضاي داستان را در طنزي تلخ و اندوه بار قرار داده است.